Ang Akong Kasinatian Sa Pasinati Sa Bathalad-Sugbo
DIHANG natapos na si Kenneth Michael Baba sa pagpailaila sa mga fellow ug panelista, gibuntog lang dayon ang lawak sa mabungahong pagbasa sa kinaunhang obra nga hukngayonon. Daghan kaayo ang angayan lugiton sa matag obrang gilambon sa maalamong kalayo. Dili na gani nako mabasa ang akong gisuwat sa manuskrito kay gisapawan na kini sa mga punto-opinyon sa mga panelista tungod sa paspas kaayo nga pagdagan sa diskurso. Ang diskurso ang labing importante sa workshop. Mao kini ang tumong nganong anaa kami karon nagtigom. Kon ako ang pabut-on kinahanglan way pulong nga mausik nga gikan sa mga panelista kay, para nako, ang ilang pulong gikan sa langitnong linalang nga nagbaton og langitnong bahandi.
Sa pagdagan sa takna, mas namulak hinuon ang diskurso diin nakakuha kog panahom nga ang balak diay usa ka diskurso sa lenggwahe. Dili kini angayan tan-awon lang sama kon motan-aw kitag porno kay kagana man sa hunahuna ang atong buot nga mahipalgan, dili sa kalawasan.
Hinuon, sa pagka hapon pa man hukngayon ang akong balak apan bisag buntag pa lang nasayod na kong katong balaka wala maporma. Ngano? Tungod sa panahom sa mga panelista sa nag-unang mga obra diin ako nakakuhag kinaadman ug katin-awan mahitungod sa balak ug kon unsaon pagsuwat niini.
Gisugdan ang kahaponon sa paghukngay sa akong balak. Gibasa kinis usa ka fellow. Ako nga tagsulat niini nalipay sa balitang si CD Borden ang mohukngay niini kay usa pod kini sa akong gipangandoy nga motuki sa akong balak. Mitungab usa si CD Borden sa serbesang San Mig Light. Gipakli niya ang iyang notbuk ug mitabi. Ang unang pulong morag bangkaw nga giugbok sa akong dughan. Wala ko mapino niini apan miabli kinig dakong samad hinungdan sa pag-agas sa dugo sa usa ka tadiyandi. Ang ikaduhang pulong usa ka bombang midugmok kanako nga wala na ko kahibawo kon unsay akong unang puniton, ang akong kasingkasing, bukton, kamot, ulo, tiil, bitiis ug paa o ang akong pagka tadiyandi nga gidugmok ni CD Borden.
Kagumkom ang mga pulong nga gibuhian ni CD Borden, ang uban puwerteng haitag suwab ug dili gayod mawagtang sa akong hunahuna. Mora kog gikunis-kunis pod sa pagkuriskuris ni CD Borden sa manuskrito kay di lagi balak ang akong
sinulat. Bisan ingon pa niini ang nahitabo, mapasalamaton kong CD Borden bisan wala na koy kalag nga naglingkod.
Kay siya ang nahimong rason nganong kinahanglang magkugi ko sa pagsuwat ug pagkat-on. Dili gayod usikan ang oras nga gigahin niya sa pagbasa sa akong balak kay nasayod kong ang matag segundo nga nakalas sa iyang kinabuhi kinahanglan pagabayran kog dugo. Ikaduha, siya ang tawong gusto kong pildehon sa pagsulat. Kon dili man gani nako mapilde, himoon ko siyang ehemplo. Ikatulo, siya ang midugmok, mipino, mibuak, ug uban pang matang sa kasinatian nga sa umaabot maoy makapahulma kanako isip magsusuwat. Ikapanghambog gayod nako nga gihukngay ni CD Borden ang akong balak sa tanan.
NAGPADAYON ang paghukngay sa uban pang mga obra. Anaay gipang-ihaw ug anaay gipangdayeg. Apan mas ganahan kos gipang-ihaw kaysa sa gipangdayeg kay wala man koy makuhang kinaadman sa gipangdayeg, mas anaa pay kinaadman ang mga gipangluba kay pangitaan mag paagi aron maluwas kini.
Nahuman ang unang adlaw sa workshop apan wala pa ko nahuman og punit sa akong kaugalingon kay wala pod ko masayod kon asa ko kini puniton. Wala ko makahibawo kon anaa pa ba koy kalag nga miadto sa ilang Miss Chan. Sa paguli pod nako sa among balay, wala na pod ko makahibawo kon ako pa ang miuli o lahi nang tawo. Gitukmod ko ang sera sa akong kuwarto ug wala na mag-ilis dili tungod sa kabudlay apan tungod kay kini wala ko makasabot sa akong emosyon bisan nahuman na ang unang adlaw sa pasinati sa BathaladSugbo. Nakapangutana na lang gayod kos akong kaugalingon, ingon niini diay ang epekto sa workshop, huboan ang imong kalag hangtod mahadlok na kini mogawas sa langob?
Dili gayod baya nako matago sa pahiyom-pahiyom ug katawa-katawa ang tanan. Usa ka tan-aw lang ni Omar
Khalid kanako makita na niyang nadugmok ako. Samtang naghigda gani kos akong kuwarto, nakahunahuna kos akong pagpamakak nga wala ra ko matandog apan, sa tinuod, nadugmo ako. Nagpakaron ingnon ko. Ug mao kini ang kinadak-ang sala nga akong nabuhat sa akong kaugalingon pagkahuman sa unang adlaw sa pasinati. Kon wala lang koy budbod nga ihatod sa ilang Miss Chan nianang pagkaugma, dili na tingali ko mobalik sa ikaduhang adlaw sa pasinati, apan kon dili pod ko mobalik tabla rag naghikog ko.
Sa akong biyahe paingon sa Handuraw Pizza, nakabati kog kalisang kay ang akong ikaduhang balak anaay tipik sa politikanhong diskurso. Apan buot pod nakong kasab-an ang akong kaugalingon niadtong miaging gabii tungod sa kadaghan nakog negatibong gisulod sa akong alimpatakan. Karon, gisalikway ko ang tanang negatibong butang nga mobuntog kanako. Akong gihunahuna nga usa na ako ka bag-ong binuhat tungod sa pagdugmok nila kanako, busa, sa kataposang adlaw sa workshop ang bag-ong ako mamahimong mabungkag na pod og balik.
Milingkod ako kauban ang bag-ong ako. Ang akong tan-aw sa akong kaugalingon nga milingkod sa bangko mao ang dili ang daang ako nga mahuyang. Makahunahuna pod ko kon ang mga fellow nga kauban nako karon nakasinati bag hagit dihang gihukngay ang ilang mga sinulat kay ako gidawat ko sa walay pagduhaduha ang hagit pinaagi sa pagpadayon og sulat hangtod sa kataposan kong gininhawa. Dili ko ganahan mohukom nga ang ubang fellow, tingali kalimtan lang nila kon giunsa sila pagdugmok ug paghulma. Gani, magbilin og uwatlakra ang workshop kanamo apan dako kaayong posibilidad nga makalimtan namo kon unsay tumong sa workshop. Mga tumong nga kon tan-awon nako kay mga hagit sa usa ka tadiyandi tungod kay dili lingaw ang among gianhi kondili ang pagbaid sa among arte.
Ang esensiya sa workshop wala lang matanggong sa paghukngay sa among sinulat o paghatag kanamog kinaadman ug suhestiyon kon unsaon pagsulat og balak ug sugilanon kay ang tumong pod sa workshop mao ang paghagit kanamo nga mobagdoy pa sa kalibotan sa katitikan tungod kay ang pagsulat usa ka biyahe nga anaay destinasyon apan dili destinasyon. Wala na ako mamati pa sa sugilanon nga gidayeg kay unsa may akong makuha didto kondili ang pagtimbaya nga maayo ang pagkasuwat niini. Mas migamot sa akong alimpatakan ang mga sinulat nga gisaway sa panelista. Angayan kaayo tun-an nganong wala makapasar sa ilang panilaw ang ubang mga obra. Sa laing bahin, nindot man pod tun-an ang gidayeg nga sinulat apan wala man gayod silay diskursong gisugdan. Natapos lang ang paghukngay sa maayo.
Miabot na ang taknang gubaton na pod ako sa mga panelista kay gisugdan nag basa sa usa ka fellow ang akong kataposang balak nga hukngayonon nga “Merkado ni Marcos”. Sa wala pa motingog ang pangulong panelista, gibuntog usa sa kahilom ang lawak nga mora bag ang taknang mikanaog si Kristo sa gingharian sa Iyahang Amahan.
Mahinungdanon ang punto ni Noel Villaflor, kinsa pangulong panelista aning akong balak. Segun pa ni Villaflor, sa matag katinuoran anaay katukmang kamatuoran. Dili pod igsapayan ang gihatag nga opinyon ni Januar Yap sa akong balak apan wala na ako mahinumdom kon hain nako ibutang ang iyang giingon nga “time-bound” ug “morality”. Wala man pod ko makalimot nga ang tanang butang hiramenta kini sa literatura. Magagmay man o madagko nga butang, mamahimong kining himan sa pagsulat. Apan gikinahanglan tang molakaw hangtod sa hangtod aron dili matanggong sa upat ka bahin sa lawak ang atong salabotan. Kon ako lang ang pasultihon, ang balak nako mao ang lansang nga nakatunok sa tiil sa panelista ilabi na sa pangulong panelista niini nga si Noel Villaflor. Apan ako lang kining panahom. Mamahimong sukwahi ang uban niini. Apan malipayon gihapon ko bisan nadugmok na pod ako tungod kay ang pagkadugmok nakog balik mahinungdanon kaayo.
Sa pipila ka oras nga nahabilin sa wala pa mahuman ang workhop, akong gipakpakan sa kahilom ang akong kaugalingon tungod sa akong naabot. Gisaulog ko kini sa akong hunahuna. Nasayod pod kong daghan pa kog laktang dalan-dalan ug nagsugod pa lang ang akong pagtungas sa kabukiran sa katitikan. Apan dili ko ganahan matapos ang workshop sa pahiyom ug katawa nga akong nasayran sa panelista ug mga kauban kong fellow. Matapos man ang pasinati sa Bathalad-Sugbo apan dili kini matapos sa akong handurawan. Dinhi ako unang nabuak, napino, nadugmok, ug gihuboan pa gani nila ang akong kalag hangtod wala na ako makahibawo kon anaa pa ba koy kalag nga naglakaw sa akong pagpauli sa Lapulapu. Hinuon, dili angayan kagul-an ang kataposan tungod kay mao pa lang kini ang sinugdanan sa tanan.
(KATAPOSAN)
Magagmay man o madagko nga butang, mamahimong kining himan sa pagsulat. Apan gikinahanglan tang molakaw hangtod sa hangtod aron dili matanggong sa upat ka bahin sa lawak ang atong salabotan.