Sama Sa Awit Nga Gitagoan Sa Akong Kasingkasing
DAW gidam-agan ako sa usa ka dakong balod nga nakapapunga-punga kanako ug miutong ako… samtang ang akong kasingkasing gilunopan sa tumang kasubo, gibati ko ang kauga sa akong tutunlan nga giahat ko paglad-ok ang akong laway aron paghatag kasayon sa naugom kong kapuot sa akong dughan sa pangpanghupaw. Buot unta akong mohilak, apan uga ang akong mga mata ug igo ko lamang gitutokan ang patayng lawas ni Reynalda nga gihaya niadtong lungon nga inukban. Nangimog-kimog ang akong kaunoran ug gibati ko nga mingkurog ang akong mga kamot samtang gidapuwas ko sa akong panagway.
Dugay ako nga nahiugbok sa akong gibarogan sa akong paghisaka sa dakong hawanan sa harianong balay ni Iya Sela. Miginhawa akog hataas kaayo ug mao pay akong pagkamatikod nga dihay mga tawo sa alirong nga nanaglingkod sa mga bitang. Unya gibati ko ang dagkong pinutok-putok sa akong kasingkasing, nagabasal ug naglungkaob sa kasub-anan. Sa inanay, miawop ang akong panan-aw ug sa sulog sa kangitngit nga misugod pagtaob nga midam-ag kanako, mihinay ako paggiswid, paduol ngadto sa lungon diin hayaa si Reynalda... apan nahalingiw ako sa kalit.
Wala madaog sa akong kaugalingon ang pagsud-ong sa iyang panagway nga nagaluspad na, bantok ug wala nay kinabuhi, nga sa piyong niyang mga mata wala nay damgong mangahas sa pagduaw.
Usa ka kamot ang miagbay kanako, “Timmy, si Reynalda... si Reynalda intawon...”
Niadtong putol-putol nga pinulongan napukaw ako gikan sa kadulom nga mihabol na kanako. Mikidlap ang akong mga mata ug sa akong atubangan nagbarog si Iya Sela nga sa luhaon niyang mga mata, ingon sa nangamuyo sa mga pag-alam-alam aron iyang ambitan gikan sa akong pagdasig kaniya.
Apan hinuon igo lamang akong nahitutok kaniya nga wala makapamilok ug mga panghupaw ug pangagho nagbanos pagulhos-ulhos paghungaw gikan sa akong ginhawaan.
Si Iya Sela mibakho nga sa nagkurog niyang mga kamot mikabyon sa akong abaga ug sa akong dughan gibag-id niya ang iyang kunotong panagway. Gihilap ang akong balatian. Buot unta akong mohilak duyog kaniya, apan, uga ang akong mga mata ug miutong hinuon ako nga wala makatingog.
“Ah, sagdi na lang si Iya Sela, Timmy.” Dihay mahinayng paningog nga miilog sa kahilom nga gibahin-bahin sa putol-putol nga pagbakho ni Iya Sela.
“Mao gayod ang tawo, Iya Sela, adunay utlanan ning kalibotan.” Misumpay kadtong mabugnawng paningog sa akong luyo.
Miginhawa na usab akog halawom kaayo ug unya mao nay akong nabatyagan ang kaugdang sa mga kamot ni Iya Sela nga mikabyon sa akong mga abaga.
“Iya Sela, igo na… igo na.” Mihunghong ako sa hinay ug giagak ko siya ngadto sa bitang diin siya maglingkod kaganina sa
ulohan sa gihaya niyang anak nga babaye.
“Intawon si Reynalda, kabatan-on pa nga gikuha sa langit.” Dihay miagpas sa akong dalunggan gikan niadtong bag-ong nahisaka nga midung-aw sa lungon.
Si Iya Sela nga nakadungog niadto hinuon, midaghong ug gitapion niya ang duha niya ka palad sa iyang nawong ug ako igo lamang mitutok kaniya ug unya, ngadto kang Reynalda nga naghigda sa lungon nga gipatongan niadtong lab-as nga bulak sa iyang dughan.
“Hain ba si Lina, Iya Sela?” Dihay nagpakisayod.
Nahikipat ang akong mga mata ug misanag sa akong balatian ang panagway ni Lina, manghod ni Reynalda. Giurom ako sa akong gibarogan samtang naghapuhap ako sa abaga ni Iya Sela. Nahisumpay didto sa akong handurawan ang panagway ni Lina. Si Lina nga kaniadtong miaging mga upat ka tuig bata pa kaayo... nahinumdom ako... mibaha sa akong dughan ang tanan, mibalod ang mga damgo ug giurom ako.
Oo, si Lina, nga may napulog duha pa lamang ang panuigon nga kanhi usa ka batang masiaw ug matawa nga igakuyog ni Reynalda ngadto sa tinubdan aron maligo; ug si Reynalda nga matahom ug maanyag nga magpahiyom kanako niadtong salabtanong mga tinan-awan nga makapabugnaw sa silaw sa Adlaw sa akong pagpanugway... apan, dugay na kadto... dugay na.
Apan ang panahon, ang katuigan, ang mga adlaw ug ang mga gutlo nga natumpi sa kagahapon wala makabuhi sa mga paghandom ko... kay unsaon ko ba paghikalimot?
Ug karon sa akong pagbarog nga nagsud-ong sa iyang kamig nang panagway, nalimot ako sa mga luha nga kanhi akong gihilak, mga luha nga kanhi maoy naghamog sa mga gutlo sa akong pag-usara, niadtong mga adlaw nga natuhog sa mga anib sa akong pag-usara ug kamamingawon. Luspad na ang panagway nga kanhi matawa ug mapahiyomon... kasakit ba nga itandi pa sa kaniadto...
Mahandom ko gihapon si Reynalda nga magkamay kanako didto sa tinubdan samtang manugway ako sa kabaw sa laguna... mga kamot kansang mga tudlo kanhi akong nahakgom ang kalumoy piit sa kubalon ug dagko kong mga palad. Nakita ko gihapon si Reynalda nga mag-utaw-utaw sa tinubdan, matawa ug paraygon uban kang Lina nga maglumba paglangoy-langoy.
Dugay na kadto... dugay na, apan daw sama sa usa ka awit nga akong gitagoan sa akong kasingkasing: ang iyang ngalan, si Reynalda: ang iyang katahom, kang Reynalda; ang iyang kaanyag, kang Reynalda; ang iyang kaparaygon, kang Reynada; ug sa akong pagdamgo, si Reynalda lamang ang makadasig.
Dugay na kadto... dugay na... niadtong tugwayanan usa ka buntag niadto nadungog ko ang kagiki ni Lina nga naggukod kang Reynalda ngadto sa tinubdan. Sa kinitiw sa ilang mga tiil nahikatawa ang akong kasingkasing, sa kagaan sa ilang mga panlihok nga puno sa kamadasigon, sa ilang panagwayng sayag mga talan-awon nga kanhi gitagoan ko sa akong kasingkasing.
“Timmy, Timmy,” tawag ni Lina kanako. “Patuon kami nimo paglangoy.”
Wala ako makatuo sa mga pulong nga gihatod sa katataw gikan ni Lina nga nagkamay kanako. Gibati ko ang kahadlok hinuon ug wala ako makatingog. Apan ang mapugsanong pagtawag ni Lina nakapalanay sa akong mga tiil nga nahiugbok sa akong gibarogan ug didto na ako sa dalan nagsubay padulong sa tinubdan. Apan mihawid kanako ang kataha. Gisid-ing-siding ko ang lapokon kong mga tiil, ang gision kong kamisin, ang gision kong kalo, ug ang kaitom sa akong pamanit.
Didto sa tampi sa tinubdan gitutokan ko si Reynalda nga sa duas niyang bukubuko nga wala maabot pagtabon niadtong
Wala ikabungat nga gugma. Apan kini hingpit nga gibatyag ug gikasubo sa adlaw nga sila hingpit nga magkabulag…
iyang tapis nga nag-amag ang kais-is sa iyang pamanit— ngadto sa iyang liog, ngadto sa ibabaw sa iyang dughan nga naglining-lining sa kaputi, mihanap ang akong panan-aw.
“Timmy, tun-i kog langoy,” matod ni Reynalda nga miyahat kanako. Igo lamang akong mipahiyom kang Reynalda. Igo lamang mipahiyom balos niadtong iyang mga pulong. Apan kadto day iyang nabungat sa dugay kong pagpaabot nga sumpayan ug hinuon si Lina nga wala ko himatikdi nga milipot kanako, mikalit pagtukmod sa akong bukubuko nga nakapatimpasaw nako sa tubigan.
Nahikatawa si Lina ug si Reynalda nga diha sa akong atubangan mikatawa ug nahiduyog lamang usab ako pagkatawa. Gihubo ko na lamang ang basa kong kamisin nga gision. Miubog ako ngadto sa dapit nga malawom ug gituyhad ko ang akong mga bukton samtang sa hinay nagpaanod ako sa panagsang kapay sa akong kamot nga nakapalutaw kanako sa paglangoy ngadto sa pikas daplin.
“Sige na, Timmy, tun-i kog langoy.” Mitawag kanako si Lina nga misunod pagkapay kanako apan mitidlom hinuon.
“Timmy, dalia si Lina!” Nahisinggit si Reynalda nga nagtan-aw kang Lina nga mitidlom bisan nagkapa-kapa sa pagkapay.
Gidali ko pagsalom si Lina ug akong giagak sa pagpalutaw. “Ingna niini, ikapay ang imong mga kamot ug ikapay usab ang imong tiil ug pagaana ang imong lawas.” Gitun-an ko si Lina nga nagkatawa na hangtod gidala ko siya sa lawom-lawom. Kadali da kaayong nakat-on si Lina. Nahimuot ako kaayo. Gibati ko ang talagsaong kalipay nga nagsud-ong kang Lina nga magtaboktabok ngadto-nganhi sa pikas daplin sa tinubdan.
“Uy, Lina, malumos ka gani, Inday.” Mibadlong si Reynalda sa iyang manghod.
“Ah, naa man si Timmy.” Ug mikatawa. “Sige, Manang, patuon niya. Tan-awa ako, dili ba makamao na. Sayon ra kaayo lagi.” Nagkatawa si Lina nga didto sa pikas daplin magpautawutaw sa kagaan na sa iyang lawas nga madala bisan gani sa panagsang pagkapay.
Nagtalikod ako kang Reynalda nga mitan-aw ngadto kang Lina nga nangigbisog pag-abot ngadto sa pikas daplin. Sa kalit, duha ka malumoyng kamot mikabyon sa akong abaga, dungan sa pagkapakapa sa mga tiil ni Reynalda.
“Unsaon man, Timmy, ingon ini?” matod ni Reynalda nga nagabay sa akong abaga.
“Oo, sige, pagaani lang sa imong lawas ug,” giagak ko ang iyang suwang, “ikapay ang imong duha ka kamot. Sige, ingon niana.”
Ang kubalon kong mga tudlo nga nag-agak sa suwang ni Reynalda mikurog sa hinay apan wala niya himatikdi. Gidala ko si Reynalda sa lawom-lawom ug didto akong giagak sa suwang, apan kini nahaplot ug mikapakapa siya sa kahadlok. Gidali ko siya paghakop sa iyang abaga, apan ang iyang mga kamot mikabyon na kanako nga nakahatag na hinuon nakog kalisod sa paglangoy.
Migakos si Reynalda kanako ug nahikatawa ako kay taga liog man lamang ang giladmon.
“Kuyawan man lang ko nimo, Tim,” matod niya sa paraygon niyang kahikurat nga nagpunga-punga sa tubig.”Ayaw ngadto sa lawom, Tim. Dinhi lang ta.” Ug mikapay na usab siya.
Giagak ko si Reynalda sa suwang ug unya ngadto sa iyang abaga, sa iyang hawakan ug ang kalumoy niini nakahatag dakong kataha kanako sa paghikap. Kadto wala lamang niya panumbalinga, maoy nahipos sa akong kaisipan.
Dugay na kadto... apan mao kadto ang unang mga gutlo nga nagpasiuna sa among kasandurot nga gibugkos ang among kasingkasing sa usa ka dakong panagsuod nga nakahatag kanakog dili diyotayng kalibog sa akong pag-usara.
Matag hapon na kadto nga maligo si Reynalda sa tinubdan usahay uban si Lina ug usahay dili. Ug matag hapon usab magabantay ako kaniya, sa iyang pag-uswag sa langoy. Niadtong mga hapona usab, magkatagbo ang among tinan-awan, mga tinanawan nga sa akong kaugalingong pagpangisip nanagtigmo kanakog libo ka libong mga tigmo nga wala ko gayod matugkad.
Niadtong mga hapon nga makigkuyog kanako si Reynalda samtang magsunod ako sa kabaw, modayon kadto siya pag-ingon: “Ugma sa buntag, Timmy, makiglumba na ako nimog langoy.”
Tuod sa sunod nga mga buntag dili ko pagsaypon ang iyang gisaad. Managlangoy kami, maglumba; ug kusog na tuod siyang molangoy, puno sa kaangayan ug kaanindot nga mag-utaw-utaw sa matin-awng tinubdan. Hangtod kadtong mga buntag nahimong mga adlaw nga halandomon nga usahay sa among paglangoy magkapingki ang among isigkalawas ug niadto, pahiyom lamay ibalos ni Reynalda kanako nga makamatikod usahay nga akong tuyoon.
Apan niadtong usa ka hapon, nakita ko si Reynalda nga subo ang iyang panagway nga naglingkod tampi sa tinubdan. Nahibulong ako kaniya nga wala maligo nga nagtan-aw kang Lina nga maoy nag-utaw-utaw didto sa tubigan. Nahiduol ako ug miyahat siya. “Sige, Timmy, kitay lumba,” gihagad ako ni Lina.
Mikatawa lang ako. Gisud-ong ko si Lina nga naglingkod nga mitutok sa tubigan sa haw-ang nga tinan-awan.
“Ugma, Timmy, mogikan na ako sa siyudad, tapos na man ang bakasyon.” Mahinay ang iyang tingog ug subo nga mibagting sa akong dalunggan.
“Dili ka na makaligo dinhi, kami na lang si Lina,” matod ko usab.
“Adto sa swimming pool sa siyudad,” matod niya.
Unya ang kahilom mibanos. Wala na akoy ikasumpay niadto ug mao hinuoy mibanos paglanog ang iyang hinayng paglaylay niadtong usa ka awit, subo nga awit nga milanoy-lanoy gikan sa iyang mga ngabil. Gipaminaw ko si Reynalda nga nag-awit niadto. Matahom ang iyang gilaylay nga gihakop ko siya sa akong pagsudong. Gitutokan ko ang iyang mga mata, ang iyang kaapingan, ang iyang mga ngabil, ang dughan, ang hawak, ngadto sa iyang mga tudlo sa tiil. Ug igo lamang akong miduko sa dihang mipasiplat siya kanako niadtong kinawat-kawat nga pagtan-aw.
“Di ka maligo, Timmy?” matod niya.
Ingon ako sa nahipugwat. “Dili, gilaayan ako karon.” Nagkatagbo ang among tinan-awan. Didto sa iyang mga mata gitutokan ko kadtong mga kinidlap nga may gipamulong nga wala ko hisabti. Apan daklit lamang kadto kay sa kalit mitindog si Reynalda ug midagan... midagan ug midagan pagpauli.
Dugay na kadto. Mga tuig nanglabay apan ang matag panahon sa akong pagpaabot kang Reynalda nga mobalik, nagpabilin nga haw-ang ug malaay, kay si Reynalda wala na gayod mobalik aron pagbakasyon. Duha... tulo... upat ka tuig na ang gidugayon ug matag bakasyon kanunay akong maglingkod niadtong tampi sa tinubdan diin kanhi iyang pagalingkoran magahandom kang Reynalda... ug unya kadtong awit nga iyang gilaylay niadtong kataposang hapon, milanog sa akong kasingkasing. Mikuyanap sa akong kalag hangtod ang akong mga ngabil wala na makaantos sa paglaylay hinuon niadto sa tumang kaluming ug kasubo. Unya pa gayod... mahidugtong sa akong handurawan ang larawan ni Reynalda nga matawa, ug paraygon, matahom ug maanyag... ang kaputi sa iyang bukubuko, ang kais-is sa iyang suwang, sa iyang mga abaga ug sa iyang hawak nga kaniadto akong agakon sa paglangoy.
“Timmy. . . Timmy. . . Timmy!” Usa ka babaye ang midali pagduol kanako nga nakapugwat sa akong urom. Gigakos ako ni Lina. Gihugtan ako paggakos ug sa akong dughan mibakho siya.
“Timmy, si Reynalda intawon, Timmy...” Midaghong si Lina. “Wa siya malimot kanimo, Timmy, gitawag ka niya didto sa ospital sa iyang pag...” Apan miluom si Lina ug giilog sa subsob niyang pagbakho.
Wala ako makalihok ug gihinay ko pagliso ang akong ulo ngadto sa lungon diin maghigda si Reynalda, ug sa kahayag sa mga kandela nga giugbok sa iyang ulohan, nakita ko ang kaluspad sa iyang panagway, bantok ug dili na gayod mokatawa... Unya miilog pag-ukiok kadtong laylay sa awit nga gilaylay ni Reynalda kaniadto, nanuhot-suhot sa akong kasingkasing ug kalag ug sa takulahaw mihanap ang akong panan-aw samtang miinanay pagpamul-og ang mga luha hangtod ang kinidlap na lamang sa kandela ang migilaw sa akong mga mata nga naghilak.
(KATAPOSAN)