Usa ka Panahon sa Kinabuhi ni Deuteronomeo Lazarus
(Anib 5)
DIHAY panahon sa kinabuhi ni Barabbas Bardon nga usa siya ka tinuod nga sundalo ug may ranggo nga kapitan. Isip CO, may mga tawo siya sa active service sa kasundalohan nga nadestino sa Mindanao. Ang iyang mga tawo, lakip na si Barabbas Bardon mismo, pulos beterano sa gubat batok sa mga terorista nga naghimo sa kalasangan sa Mindanao nga ilang kampo ug pinuy-anan.
Gidala ni Barabbas Bardon ang iyang gamayng pamilya sa Sultan Kudarat sa dihang gidestino ang iyang combat company sa Habagatang Mindanao. Niadtong panahona, usa lang ang iyang anak nga may kapin sa tuig ang panuigon. Ang iyang asawa, sa laing bahin, maoy hinayon ug matahaon nga babaye nga apyogon kaayo ang panglawas. Mikuyog sa pamilya ni Barabbas paglangyaw sa Mindanao ang iyang inahan nga tigulang na intawon ug hubakon pa gyod. Mikuyog usab kanila ang usa nila ka katabang nga dalagang hamtong.
Gipahimutang ni Barabbas Bardon ang iyang pamilya sa usa ka apartment sa Tacurong nga gipanag-iya ni Senyora Bonifacia Quijano-Tavera, usa ka yutaang Katsila sa Tacurong nga nakapanag-iya usab og mga galingan sa humay ug mais. Si Nyora Pasya nailhan sa kadaghanan sa iyang pagka estrikta ug pagka maldita. Segun sa sabot, gibayran ni Barabbas Bardon si Nyora Pasya og tulo ka bulan nga advance payment sa abangan sa apartment. Malinawon ang ilang pagpuyo ug si Cirila Bonghanoy (taga Opon ang kaliwat), ang batan-ong asawa ni Barabbas Bardon, nakaayon kaayo sa ilang gipuy-an. Ang apartment duol ra sa merkado ug sa simbahan ug kini hayahay ug dili abog kay gilibotan man sa daghang bungahoy. Ang ubang mga inadlwng kinahanglanon sa panimalay dali rang mapalit kay niadtong panahona ang Tacurong bag-o pa lang nahimong siyudad ug kini nahimo nang sentro sa patigayon sa Habagatang Mindanao.
Apan usa ka adlaw niana, ang combat company ni Barabbas Bardon gidestino sa Jolo, Sulu, ug didto, tapos sa usa ka makalilisang nga pinusilay nga milungtad og kapin sa oras, si Barabbas Bardon nabihag sa mga terorista ug nahimong dinakpan sulod sa usa ka tuig kapin diin gi-subject siya sa makapakurog-hangtod-sa-kalag nga torture sa mga terorista! Suwerte na lang kay nakaeskapo si Barabbas Bardon ug nakabalik sa kampo sa mga kasundalohan sa Cagayan de
Oro nga hilabihang hugawa, napuno sa samad, ug hilabihang daota. Nagsiga lang kanunay ang mga mata ni Barabbas ug dili
makatulog sa panahon sa kagabhion kay sigeng giurom.
Apan ang nakaulbo sa hilabihang kasuko ni Barabbas Bardon kay sa iya nang paghiuli sa Tacurong ang iyang gamayng pamilya wala na didto sa apartment nga ilang giabangan! Diyos ko! Nakatuaw si Barabbas Bardon. Hain na ang akong pamilya? (Niadtong panahona, motuo pag Ginoo si Barabbas).
Nagwandog-wandog si Barabbas nga mituktok sa pultahan sa apartment nga ilang gipuy-an kanhi. Apan ang miabli niini dili na niya kaila. Gipangutana hinuon si Barabbas kon kinsa siya! Apan sa dihang ilang nahibaw-an nga ang pamilya ni Barabbas Bardon mao ang pamilya nga ilang gipulihan sa apartment, misugyot sila nga makigkita si Barabbas kang Senyora Pasya Quijano-Tavera aron magpakisayod kon unsay nahitabo. Dili sila makatubag sa mga pangutana ni Barabbas Bardon. (Ang nagpuyo sa apartment sa paghibalik ni Barabbas Bardon bag-ong lalin gikan sa Sugbo nga nakapalit og humayan ug galingan sa mais ug humay sa Tacurong).
NAKIGKITA si Barabbas Bardon kang Senyora Pasya apan igo pa lang gani siyang nakalingkod (bisan wa agdaha), ang tigulang nga Katsila mihirit dayon sa iyang sermon nga way pugong-pugong. Si Cirila Bonghanoy, miingon si Nyora Pasya, may utang nga lima ka bulan nga abangan sa apartment. Sige siyang pailob, miingon si Nyora Pasya, apan si Cirila wa gyoy gibayad. Sa iyang kapikal, miingon ang senyora nga nagsiga ang mga mata sa kasuko, iyang gihinginlan si Cirila bisan pa sa mga pakiluoy niini ug bisan pa sa sigeng paghilak sa gamayng anak niini. Wala, wala siya masayod kon diin paingon si Cirila, miingon si Senyora Pasya. Ang iya lang nahibaw-an nga dala ang mga putos nga hugaw kaayo, ug mga bag nga ila lang giguyod sa dalan kay dili man nila madaog, mipaingon sila sa simbahan. ‘Tingali nangayo silag panabang sa pari… Wa na ko mahibawo sa sunod nga nahitabo, Barabbas… Ngano gong ako may mosusi nga imo man kaha to silang pamilya. Susiha didto sa kombento, uy… Sige, lakaw na. Gausik-usik man lang ka sa akong panahon!’
Mipauli si Barabbas nga nagpamaak sa mga ngabil sa kasuko. Apan nagpugong lang una siya….
Gikan kang Padre Lolong nahibaw-an ni Barabbas nga ang iyang pamilya gisagop ni Juanito Sanoy, usa ka saop nga taga Bohol nga bag-ong lalin sad sa Tacurong. Ang gitikad ni Juanito Sanoy mao ang usa ka halapad nga kahumayan
Wala na maabti ni Barrabas Bardon ang iyang pamilya. Dinhi misugod pagsilaob ang iyang kabangis…
nga nahimutang sa sidsid sa naglagom nga kalasangan.
Gisubay ni Barabbas ang gipuy-an ni Juanito Sanoy ug sa balay niini didto mahugno ang iyang kalibotan. Iyang nahibawan gikan sa mag-uuma nga ang iyang anak namatay sa dengue. Kay layo lagi sa lungsod ug lisod man kaayo nga makakuhag sakyanan, ang bata wala makaagwanta pagpakig-away sa dengue. Namatay kini upat ka adlaw lang tapos sa makalilisang nga hilanat nga mitakboy niini. Si Cirila, sa laing bahin, namatay kay napaakan sa iring nga iyang hitumban usa ka gabii niana nga nanghugas siya sa mga plato nga ilang gikan-an. Wa man goy elektrisidad sa payag sa sidsid sa uma. Ug kay lamparilya man lang ang gisuga ni Cirila sa iyang pagkanaog, wa niya hikit-i ang usa ka iring-itom nga nagluko daplin sa hagdanan.
Paglabay sa tulo ka adlaw tapos hipaaki sa iring si Cirila, gitaptan siyag rabies ug namatay. Ang iyang inahan nga wa na masayod unsay buhaton, misunod pagkamatay wa madugay. Ug ang katabang mipauli sa Sugbo nga nag-inusara na lang intawon.
GIPUNDOK ni Barabbas Bardon ang 30 ka piniling tawo nga kompleto pa sa battle gear. Kining mga tawhana anad sa pinusilay ug mosustener gyod sad sa gubat sa lasang ug sa urban warfare. Gipaestambay niya sila. Unya mibalik siya sa balay ni Senyora Bonifacia Quijano-Tavera.
Apan wa na makigkita si Nyora Pasya kang Barabbas Bardon. ‘Unsa pa bay tuyo anang musimos nako nga human na man ko makig-estorya ana niya,’ Misinghag ang senyora ngadto kang Juliana, ang binatonan, sa dihang gipahibalo siya niini nga diha si Barabbas Bardon, gustong makigkita kaniya.
‘Hoy, Juliana, ingna nang ‘ilaga sa humayan’ nga wa koy panahon sa mga tawong sama kaniya!’
Gikuyawan si Juliana nga mipahibalo kang Barabbas Bardon sa gisulti sa iyang agalon.
Apan si Barabbas Bardon kalma kaayong miyango-yangao, gisaphig ang iyang tag-as nga buhok ug midagkot og sigarilyo.
Iya lang gilabay ang palito sa posporo sa baga nga carpet sa hawanan. Unya nangayo siyag lapis ug papel….
May gisulat siya nga nag-ingon:
‘Senyorang Katsilang Salbahis: Paminaw: Hatagan tika ug 48 oras pagbakwet dinhi sa Tacurong. Kon nia ka pa tapos sa 48 oras, mobalik ko dinhi dala ang bulldozer ug gub-on ko kining imong mansion. Busa bakwet dayon samtang may panahon ka pa! Matinud-anon, Barabbas Bardon.’
Nangyam-id si Nyora Pasya nga nagbasa sa sulat. ‘Kabuang nga tawo! Wa gani siya mahibawo nga mga tawo ko ang mga polis sa Tacurong. Wa gani siya mahibawo nga tawo ko ang mayor dinhi. Wa gani siya mahibawo nga bisan ang gobernador dinhi di mobalibad sa ihangyo ko kaniya! Ug mikatawa si Senyora Pasya. Apan ang iyang katawa dali rang nalawos. Kay didto sa iyang kahiladman may milihok nga kakulba…
Apan sa iyang resources, angay ba god siyang mahingawa? Ihatag lang niya ang sulat sa hepe sa kapolisan ug seguro nga makatulog na siyang malinawon. Warning? Sus, kabuang nga tawo! Siya hatagan og warning ug mga ultimatum? Wa man god tingali ning mga ilaga sa humayan makaila kaniya!
Apan kinsa man sad ning tawhana ba ang nangahas paghatag og warning kaniya? Kinsa pa kondili usa ka tawong musimos! Usa lagi ka ilaga sa humayan! Apan kini segun lang kaniya, dili segun sa tinuod! Kay unsa man diay ang tinuod?
Sa pagkahibalo sa hepe sa mga polis sa Tacurong sa tawong naghatag sa sulat, ang hepe kalit lang nangluspad!
‘Si Barabbas? Si Capt. Barabbas Bardon? Susmaryosep! Senyora, seguroa baya nga si Barabbas Bardon gayod ang nakigkita nimo… Dili baya kakomedyahan nang tawhana! Yatis na!’
Ug sukad niadto, kanunay nang gikuyawan si Senyora
Pasya. Sama karon, pananglitan… Nagsige na lang siyag lili sa tamboanan ug naglantaw sa dakong dalan aron pagtino kon wa bay kadudahang mga tawo nga nagpaingon sa iyang harianong balay. Gidoble na man gani niya karon ang ang mga security guard sa iyang balay….
KAADLAWON. Gi-assemble dayon ni Barabbas Bardon ang iyang piniling mga sundalo ug gipahibalo nga ang ilang misyon niadtong adlawa mao ang pag-abog kang Senyora Bonifacia Quijano-Tavera gikan sa Tacurong ug hangtod sa bisan diing dapit sa Mindanao!
‘Mga tawo niya ang mga polis sa Tacurong busa ang diyotayng pag-amping gikinahanglan. Buot kong ipasabot nga kadtong magpakitag pagsukol kinahanglang i-neutralize gyod dayon! Any question?’
Way naningog.
‘Good! Let’s go!’ Ug gipasakay ni Barabbas Bardon ang iyang mga tawo sa duha ka six-by-six ug mipahaguros dayon paingon sa balay ni Senyora Pasya….