Usa Ka Yugto Sa Akong Kinabuhi Kauban Ni Monsieur Borges
SA ubang tawo, giila siya nga usa ka magbabalak, magsusulat, kritiko ug maestro— apan alang kanako, siya ang akong agalon. Puyde ko nimong ingnon nga ako ang iyang caretaker. Ako ang mokutaw sa iyang imnong gatas sa dili pa siya matulog, ako ang mopilo sa iyang sinina ingon man usab ang molaba ug moutaw, manglimpyo sa iyang balay, tiglawog sa iyang mga binuhing iring, ug basahan siyag pipila ka libro sa dili pa siya matulog. Mao na kini ang akong trabaho ug kinabuhi kada adlaw sukad mitaliwan ang iyang inahan sa kaguwangon. Ako na ang iyang kauban ug iyang kasawo sa iyang pagkaon. Ako ra pod ang nag-inusarang tawo nga iyang kauban sa iyang panimalay. Siya ang akong agalon, si Monsieur Jorge Luis Borges.
Usa ka higayon niana samtang anaa ako sa iyang kuwarto kay aron mobasa og pipila ka panid sa librong Stevenson, Kipling, tipik sa mga sinuwat nga namantala sa Brockhaus Encyclopedia ug ang annotated nga edisyon sa Divina Commedia segun sa iyang mando, aduna siyay gipangutana dinhi kanako:
“Leonel, sa tanang magsusulat nga imong gibasa alang kanako, si kinsa man kanila ang imong kinaham?”
“Daghan, Nyor. Si Kipling, Stevenson, Chesterton, Shaw, Anglo-Saxon Literature ug katong pipila ka panid sa balak ug mubong sugilanon sa Sur.”
“Basahi ako og lain nga libro nga wala ko pa mahibasahi kaniadto.”
“Apan, Nyor, malisod ang imong hangyo. Liboan na ka libro ang ming-agi sa hapo mong mga mata nga karon nahiabtan na sa pagkapundir. Tanan mong libro sa imong librarya nalukop mo na usab og basa. Matag hisgot ko kanimo o usa ka topiko, hayan nga aduna ka may kabangkaagan niini. Sama sa usa ka dakong libro sa mga libro ang imong panumdoman, ikaw si Funes sa imong sinuwat, ikaw ang imong mga libro, ikaw ang imong mga magsusulat.”
Mipahiyom siya. Adunay misantop sa iyang alimpatakan. Hinigugma ba niya kaniadto? Ulohan sa librong wala niya hibasahi pa kaniadto? Igo lang kong nakapangutana sa kinupsan sa baligho sa iyang malumo nga pahiyom. Apan, sama kanako ug ubang tawo, siya usa man ka limitadong
linalang, aduna siyay librong wala pa niya mabasahi, maoy akong pagtimbang-timbang sa akong paghinuktok ug maoy akong gisulti sa akong kaugalingon. Apan sa akong gamay nga kabangkaagan, daw mismo ako, nga iyang yanong sulugoon ug kauban sa iyang panimalay, nahibasahan na man niya, unsa ang akong ebidensiya nga wala niya mabasahi ang tanang libro nga mismo ako limitado man ang kabangkaagan sa mga libro? Kinahanglan ko kining imbestigahan, kinahanglan kong makahibalo sa bugtong libro nga wala pa mahibasahi ni Jorge Luis Borges.
Gikutawan ko siyag gatas sa kosina ug misaka sa iyang kuwarto aron ihatag kini kaniya. Nia gihapon sa akong kasingkasing ang iyang tin-aw nga hangyo— nanganawkanaw sa akong panumdoman. Malisod apan walay komo sa pagsuway ug usa pa, ang akong trabaho mao ang pagtuman sa iyang hangyo. Agalon ko siya ug ako usa lamang ka sulugoon.
Mihangyo ko kaniya kon mamahimo bang gamiton ang iyang librohan, ug mitubag siya kanako:
“Imoha na ang akong librohan, Leonel. Tiguwang na ako ug may kakuwang na sa kalagsik. Malisod na kaayo alang kanako ang maong tahas nga mamahimong ubos nga sulugoon sa libraryo. Gituga ko na kanimo ang akong tahas. Imoha na ang akong tanang kalibog!”
“Unsa nga mga kalibog ang buot nimong ipasabot, Nyor?” pangutana ko kaniya.
Wala siya mitubag kanako, mipahiyom lang siya ug miingon: “Palihog kog kab-ot sa akong gatas, Dong.”
Mihawa ko sa iyang kuwarto nga nagbitbit og tanghaga nga buot kong tubagon. Siya si Borges, ang tawong mihatag kanako niining maong tanghaga.
(KATAPOSAN)
Adunay tanghaga nga wala masulbad ang bantogang magsusulat: liboang kalibog sa mga kalibog…