Buklat/Mulat

MAY mga lumilitaw na trend sa produksiyon ng panitikang pambata sa daigdig. Una, napakahalaga na ng diversity ng mga pananaw at pinagmulang tinig ng mga aklat. Kaugnay nito, mahalaga na nagmumula sa sariling danas ang mga nililikhang akda gaya ng mga naratibong tumatalakay sa mga panlipunang problema. Lumalaganap na rin ang mga aklat na nagpapalaganap ng kabutihan at kabaitan, lalo na sa panahong lumalaganap ang rasismo at karahasan sa mga lipunan.

Sa nasabing trend, sinikap namin sa paglikha ng Alpabeto ng Kulturang Filipino ang isabuhay ang diwa ng diversity, lalo pa’t ang mayaman at malawak ang sakop ng kulturang Filipino na hindi lamang iyong nakasanayang dominanteng kultura kundi ang pagtalakay sa mga kulturang naisantabi nang buong ingat.

Pangalawang trend sa paglikha ng aklat pambata ay ang pagtiyak na maganda ang pisikal na anyo ng isang aklat. Kailangang mapang-akit ang pabalat at maging “Instagrammable” o may potensiyal na malitratuhan at mai-post sa social media. Malaking tulong sa marketing ang pagkalat ng mga larawang iyon. Mahalaga ring primera klase ang gagamiting papel. Pinag-isipan dapat ang disenyo ng aklat. Kailangang bantayan ang packaging dahil masasayang lamang ang nilalaman kung palpak ang presentasyon nito para sa mga mambabasa.

Sinikap naming tugunan ang hamon ng kagandahang pisikal ng isang aklat bilang paraan ng paggalang sa mga bata. Hindi ibig sabihing bata ang mambabasa, mahinang uri ng aklat ang kanilang mabubuklat at mababasa. Iginagalang ang mga bata sa pamamagitan ng pagtanaw sa kanila bilang taong nangangailangan ng de-kalidad na panitikan.

Ang pagkamalikhain ang hamong aming kinaharap sa pagsisimula ng proyekto. Paano kami maiiba sa iba pang mga aklat ng alpabeto sa daigdig? Isa sa pinakamatandang anyo ng panitikang pambata ang ganitong uri. Libolibo ang mga aklat ng alpabeto na nalathala at patuloy na ibinebenta sa merkado. Naisip ng ilustrador na si Aaron Asis na gamiting impluwensiya at estilo ang letras y figuras.

Napagpasiyahan ding hindi iguguhit ang mga bagay sa paraang simple gaya ng karamihan sa mga aklat ng alpabeto.

Mahabang diskusyon din kung lalagyan namin ng kulay ang background ng mga ilustrasyon. Kung puti, higit na makikita ang mga detalye ng larawan. Kung may mga kulay naman, mas magiging kaiga-igaya ang karanasan sa pagbuklat ng mga pahina. Nasabi ng ilustrador na ang pagkakaroon ng kulay sa background ang prinsipyong gumagabay sa presentasyon ng mga painting sa museo.

Kadalasan, ang mga aklat ng alpabeto ay nagtatampok ng mga simple at pamilyar na bagay sa mga bata. Ngunit sa aming kaso, napagkasunduan naming itampok ang mga di-pamilyar, di kilala, at pambihira ngunit mahalagang makilala ng mga mambabasa. Halimbawa, ang salita sa titik “f” ay buhat sa wikang Bontoc, ang salitang nagsisimula sa “z” ay buhat sa Ibanag, at ang “l” ay para sa salitang Cebuano na “lumad.” Ang huli’y makabuluhang salitang dapat matutuhan at napapanahon gaya ng pagtalakay sa mga salitang “haribon” at “waling-waling” na may pagpapahalaga sa halaga ng kalikasan at sa biodiversity.

Isang aral na matutuhan ko sa paglikha ng aklat na ito ay ang pagtutok sa mga detalye. Hindi lamang dapat binabasa kung ano ang nakasulat kundi kung ano rin ang nakaguhit sa aklat. Mayaman sa detalye ang mga ilustrasyon ni Aaron Asis. Kailangan ng mga matang mapantuklas upang namnamin ang detalye ng ilustrasyon na kaniyang sinaliksik sa mga aklat at sa mga museo ng bansa. Kaugnay nito, bawat detalye sa larawan ay ipinasangguni pa namin sa mga eksperto upang maiwasan ang mga pagkakamali.

Ang paglikha ng aklat pambata ay hindi biro. Ito ang pangalawang pagkakataon na naglathala ang PLL Publishing House ng kanilang aklat pambata. May pagkakataong kami’y tunay na nangangapa sa ibang aspekto ng produksiyon. Ngunit sa pangangapang iyon, marami kaming natutuhan gaya ng usapin ng readability, pananaliksik at pagsangguni sa mga eksperto, pagiging sensitibo sa kultura, paggamit ng white space, pagsasalin, masinsing editing, pagbantay sa kalidad ng printing, at ang paghahanap ng tamang materyal para sa ilalathalang aklat.