May balus ang pagpangabuso sa kinaiyahan

SUBAY sa akong na-andan matag gabi-i magkape gyud ko samtang maghulat sa labing ulahi nga balita sa telebisyon.

Mao nga kaniadtong Huwebes sa gabi-i bandang mga alas 10 nagtempla ko ug kape nga 3-in-1 kay kini man ang mas dali ug walay hasol nga himuon.

Ug sanglit ang balita nga nasyonal sa atong nasud mga alas `11 pa man didto una ako nagtan-aw sa usa ka iladong “international network” – ang

CNN. Samtang nagkalingaw ko ug higop sa nangalisngaw sa kainit nga kape wa mapugngi ang paggawas sa singot sa akong agtang. Pero bawi pud kay lingaw man ko kaayo nga naminaw mahitungod sa nag-unang balita karon sa kalibutan. Kini mao ang padayon nga pagtuki sa Senado sa Estados Unidos sa Amerika mahitungod sa “impeachment” nga gipasaka batok kang Presidente Donald Trump.

Sanglit ang “impeachment” kon pagpalagpot sa usa ka “impeachable official” usa man ka politikanhon nga kalihukan ang kaso batok kang Trump nahimong sentro sa mga argumento sa mga senador sa US nga anaa sa managka kontra partido – ang Republicans u gang mga Democrats.

Sa akong pagpaminaw sa mga argumento sa matag usa nga anaa sa prosekusyon ug depensa mora ug lisud matagna unsa ang sangputan sa kaso batok sa Presidente sa Amerikanhong nasud. Ug sama sa Pilipinas makita usab ang pagka “partisan” sa mga magbabalaod didto. Hinuon, lisud basahon ang mga huna-huna niadtong mga senador sa maong nasud nga nagpakahilom lang ug wa moapil-apil sa publikong diskusyon sa kaso. Sila lakip sa mga hurado sa ‘impeachment” ni Trump.

Human mahurot ang sulod sa akong tasa akong gibalhin ang channel sa ato-a diri sa Pinas. Pero ang misugat sa ako-a pulos “advertisements” ug ang uban nagtele-novela pa. Mao nga nag-abli na lang una ko sa akong “desk top” aron susihon kon duna ko’y mga e-mail. Wa ko masayop. Dunay duha ka e-mail mahitungod sa akong trabaho isip magsusulat, ug dunay usa nga gikan sa akong karaho nga pag-umangkon nga si JB kinsa tu-a karon sa Saudi Arabia. Mao kini ang una nako nga gibasa.

“Yuhoo, ‘Kol Vic, ‘musta man ka diha, sila ‘Tie Nene ug ako mga ‘cousins nga imong mga nanak? Wa mo maabot diha sa abo nga gibuga sa bolkang Taal sa Batangas? Basin nasampongan na inyong mga ilong diha sa mga abog nga mora ug minasa nga semento sa higayon nga kini mabisbisan bisan gamay lang nga tubig. Bitaw ‘Kol Vic, ako diri sa Saudi luwas kaayo gikan sa mga abo sa Taal. ‘Imune’ na pud ko kon abo ang estoryahan kay daghan baya na diri sa disyerto sa Saudi. Mao nga bisan layo ra ko diha sa Pilipinas magkasud-ip-sud-ip pud ko maminaw sa mga balita gikan sa Pilipinas labi na kay halos tanan may kalabutan man sa pagbuto sa bolkang Taal ug sa makaluluoy nga kahimtang sa gatusan ka libo nga mga residente didto sa Batangas nga nanimuyo dili layo sa nag-alburoto nga bolkan.

“Sa mga nakita nako sa telebisyon mahitungod sa kahimtang sa mga tawo didto ingon man sa gidangatan sa mga infrastruktura, mga balay, mga hayop ug kabtangan didto ‘Kol Vic di nako malikayan nga magpasalamat sa Ginoo nga anaa ta manimuyo sa usa ka lugar nga mora ug halayo sa mga dagkong katalagman – ang ato-ang Dakbayan sa Dabaw. Kini nga akong pasalamat ‘Kol Vic luyo sa nahitabo nga sagunson nga kusog nga mga linog nga naka-apekto ug gamay sa ato-ang dakbayan. Sukad man gud sa akong pagkabata ‘Kol gawas sa pipila ka higayon nga gibaha ang mga patag ug duol sa mga dagkong sapa sa atong dakbayan, wa gyud ko kahinumdom nga gi-agi-an ta ug kusog kaayo nga bagyo. Ang labing duol nga halos misaghid na sa atong dakbayan mao ang bagyong Pablo kaniadtong tuig 2012 bulan sa Disyembre. Pero kaluoy sa Ginoo ‘Kol mga siliksilik lang sa kusog nga hangin sa maong bagyo ang miapekto sa Dabaw. Mao nga makaingon ko nga seguro sa pagbuhat sa Ginoo sa kayutaan sa Pilipinas iya pud nga gipahiluna ang nahimo nga Dakbayan sa Dabaw sa usa ka medyo tago nga pwesto. Seguro ‘Kol Vic mora pud ang Dabaw ug usa ka gamay nga Israel, ang pinili nga nasud sa Ginoo.

‘O di ba kaha ‘Kol ang mga taga Dakbayan sa Dabaw dili kaayo mga bug-at ug sala ug kini napasensiyahan pa sa atong Ginoo. Pero sa imong paminaw ‘Kol hangtud asa ang pasensiya sa labaw nga makagagahum labi nga karon nga sa pagsulod sa kaugmaran sa dakbayan grabe na man pud ang pag-among-among sa katawhan sa atong kinaiyahan diha sa Dabaw.

“Pananglitan ‘Kol kining pagdaghan sa katawhan nga nanimuyo karon sa ato-a gumikan sa mga nanginabuhi dinha nahimo na man nga hinungdan sa pagsulod sa mga dagkong negosyante nga anaa sa kalihukan sa pagtukod ug mga ‘residential subdivisions’ ingon man mga tag-as nga condominium nga mao na ang nag-okupar sa halos tanan nga mga bakante nga yuta sa sentro sa dakbayan. Dili layo sa ‘downtown’ ang kaniadto mga bukidbukid gikabkab na gamit ang mga dagkong makina ug gipatag na. Ug ang mga dagkong kasagingan ug kalubihan, kakawan ug kapehan gikambiyohan na ug mga dagkong kabalayan nga halos sumpay-sumpay na. Ug ang mga yuta niini diin didto motuhop ang tubig ulan pulos na semento. Ang ulan didto na mosulod sa mga drainage ug diretso nga mogawas sa mga kasapaan. Resulta, grabe ang polusyon samtang ang pundohan sa tubig sa ilawom sa yuta di na masudlan pagbalik.

“Unya ‘Kol Vic dugay na baya nga gi-alutan ang mga kabukiran dinha sa atu-a sa mga magtrotroso ug sa mga kainginero. Mao nga dali na kaayo modahili ang kayutaan gikan sa bukid ug mopaingon kini sa mga sapa. Ang resulta baha sa kapatagan. Unya ‘Kol basin sa kapungot sa Ginoo sa katawhan nga nanamastama sa iyang mga gibuhat nga kinaiyahan basin iya nga pokawon ang natulog nga bolkang si Apo, pastilan, unsaon na lang. Unsa man imong huna-huna ani akong gosulti karon ‘Kol Vic?

Woooo! Grabe na gyud ni akong pag-umangkon nga si JB. Mas nahimo na hinuon nga maalamon nga tigpaniid sa dagan sa kalibutan kay sa ako-a. Unya mora na pud ug propeta sa kangitngit kay ang mga gihisgutan pulos man paghulagway sa mga posibilidad sa dakong kadaot nga mahiaguman sa katawhan sa atong dakbayan. Hinuon, mora ug tukma ang iyang mga paniid. Naa man gud mga panultihon nga kuno sa matag butang nga imong himuon duna kini katumbas nga balos. Mao nga seguro husto siya kay kon atong gi-abusohan ang kinaiyahan, dako ang posibilidad nga kini mobalos sa iyang kaugalingon nga pamaagi ug sa panahon nga siya lamang ang nagtakda. Mao nga kini lang ang nahimo nako nga balos sa iyang e-mail:

“Dong JB, gipamulong mo na. Wa na ko’y ikasumpay pa. Ang ako lang panghinaot nga kon dunay himuon nga pagbalos sa kinaiyahan sa pagdagmal kaniya natong mga tawo dili unta kini mahitabo sa atong henerasyon.”