Mana (Inheritance)
“Ing mayap a tau maglakwan yang pamana karing anak ding anak na, at ing pibandyan na ning makasalanan makasalikut para karing makatuliran.” ~ Diparan, Dangka 13: Sunis 22 (Proverbs 13:22)
“Ing mana a piragling ikwa king kamumulan e mipakalubang kalam king wakas.” ~ Diparan, Dangka 20: Sunis 21 (Proverbs 20:21)
“Kesa king kamarinayan mika-adwa kang dake, at kesa king pangapababa gulisak la para king tula karing karelang dake inya sa’t abandyan da ing adwang dake king karelang gabun, ing alang-anggang tula maging karela.” ~ Isayas, Dangka 61: Sunis 7 (Isaiah 61:7)
“Pauli ning sangkan ayni Ya ing mamilatan ning bayung tipan, bang-tingupaya, uli na ning ing kamatayan milyari na para king ikakabus ding salang pemangawa da lalam ning minunang tipan, deng meyaus na malyari dang tanggapan ing pangaku ning alang-anggang mana.” ~ Hebrews 9:15
Deng kanung mapakumbaba amana de ing yatu agpang king Banal a Kasulatan. Ing kabaligtaran na nita mangabaldugang deng paratut e de amana iti. Dapot king mangapalyari ngening kasalungsungan deting paratut o mapangaya ila pa ring magari keti king yatu.
Ing pimamanan tamu manibatan karing kekatamung pengari— pibandyan mang makalabwad o dapat a mayap subali pa karing mayap o marok a panugaling malyaring ilikas da kekatamung sapni da.
Panugaling amamana. Kasebyan pin a ing mangga e ya malyaring mamungang santul, inya sa’t daragdag da pa reng aliwa a, “ing lugsuna ning gayndung kambing, ing biseru ya mu rin.” Ing panugali da ring pengari at pipumpunan tamu midudwang karing karelang suli— karing anak angga na karing apu-apuan.
Mayayakit karing sapni o anak ing sadyang gawi inya sa’t makikilala la uling kakablas karela ing sadyang panugaling akakit da reng kabalante da a saday mu namang manakit na kareti.
Ing mana namang pibandyan yang maging punan da reng misasapnyan kareti at maging kabyayan da kaba ning bye ra nung akwa dang pikabyan ing tinggap da. Karing aliwa naman, deti reng karelang sasalwak-sabi at ilang maging sangkan bang ing amana dang pi-utik-utik dang tinipun at pepagtubwan deng migpamana mangari mung anting abung magisan king makuyad a panaun. Sinese pibandyan misan mu masayang pauli ding alang masabal a sapni king pipagalan dang pepalabungan ding migpamana.
Ating antitang milyari karing paliping selapyan ning metung a salwak-sabing manuyang a tinampud karing sablang tinatag ning pekapipumpunan da ring selapyan na inya sa’t ngening kasalungsungan makalunus la kabilyan ding disnan na
namu. Daig da pa ing lebasnang asna kasikan a sigwa uling menapnap ngan ing karelang sablang awsan dang sadya karela.
Daig da pa rugu ding kesilaban. Ma’p la pa reng kesilaban atin ka pa namang akit a bakas-bakasan subali pa king gabun a pitalakaran ning pibale-bale da. Pablasa e na pipagalan ning mekisalapi mu inya sa’t bala manugse ya mung sukal karing salaping mipanalig kaya.
King bye kasalpantayanan, makanyan mu naman ing alus malilyari king bye tamu anting talasalpantaya. Pigkalub na ning Apung Ginu kekatamu ngan anting mana ing disnan tamu keti king yatu. Dalise. Alang kasalat-salat. Ing danum, ing angin, ing kalikasan mangapaburen na mipapagsamantalan pa.
Mipagkalub la ring nanu mang akakit tamu keti masala bang agamit tamung kabyayan dapot dakal kekatamu ing e magpaulaga at sasayangan da na— panyiran da pa inya sa’t magigisan iti at ala nang mitatagan king bandang tawli.
Ing pamana ning Apung Ginung lugud kekatamu yang e midirinang pansing, kesa king pagkabyan tamu— pamalit tamu pa king pamaglugud karing e karapat-dapat.
Dake Talabaldugan: 1. karapatán – (palagyu) katuliran, sukat tanggapan o ipagkalub. English – rights, privileges, due. Alimbawa king pamangamit:“Karapatan ding balang metung a memalen ing marandam ing karelang panig anti kering aliwa.”
2. karapat-dapat – (panguri) taganang makabage, makatud bina. English – worthy, proper, appropriate, fitting, apt. Alimbawa king pamangamit:“Para karing pengari nang Dinang, i Karding ing karapat-dapat magi nang asawa uling maganaka ne’t masipag— masanting ya pa.”
3. karáragli – (panantabe) tambing-tambing, agadagad, bigla-bigla. English – right away, instantly, immediately, so soon. Alimbawa king pamangamit:“Nung buri mu kararagli akwa me ing pakikwanan mu agyang ala na ka mang gewang pamagadya— mag-kamali ka.”
4. karárasnan – (palagyu) ing malyaring dasnan, maging bunga, ing mekad malyari. English – result, consequence. Alimbawa king pamangamit:“Alang kakarasnang mayap ing pamiyutus da reng mipalsintang den uling metung man karela alang bisang paysaul.”
5. karatunán – (palagyu) kataimikan, kapayapan. English – order/orderliness, peace/peacefulness, calmness. Alimbawa king pamangamit:“Pekamasulit diling sangkan ning ikabating ning karatunan ya pin ing kawa ding maluka king katutwan.”
PAMANGAPAMPANGAN: Kekatamung Kapampangan, kayari ning kabilugan ning bulan sasabyan da ring mangatwa tamu ing “marurunut ne ing bulan.” Ing kabaldugan na niti ya pin ing malalaso o lalati ne ing bulan kaybat ning kabilugan na niti. King panaun a malalaso ya, e ta kanu sukat manasik o magumpisang bayung bage nung e manenaya ta na mung magbayu yang pasibayu iti. Malyari mu namang milikas punla o mibalaus bayung kararaptanan. Potang bibilug ya pa ing bulan karin kanu mayap ing nanu mang bayu. Alimbawa king pamangamit: “E ka kanu pagawang bayung bale o tuknangan pota dasnan na ka ning pangarunut ning bulan.”
Agkatan da kang mambag o midake nanu mang Kapampangan a kawatasan, sanese, sisti, kasuryan o nanu mang dikil king Kapampangan. Nanu mang kutang o sisti king misulat king Kapisik, malyaring ikutang o malinawan king talasulat. Pakiparala king email address, garciakragi@yahoo.com o iyaus o i-text king +639988948624 o +639423924399. Nung karapatdapat ya’t makayagpang king dalerayang tuntunang Kapisik, masa kang mirinang kapakibatan at milimbag ya sanu man kareng tutuking dangka ning Kapisik. Ipisik me, abe!