Iki mu— Guyud mu (It’s your own tail— Drag it yourself!)

“E mu malyaring takasan ing masabal mu king bukas kapamilatan ning managilag mu ngeni.”

~ Abraham Lincoln

“Ing ulaga ning kadakilan ya pin ing kapagmasabalan.”

~ Winston Churchill

“E ka malyaring masang makapanalakad lakwas mayap a bukas nung e la baywan ding baling metung. King pake ita, balang metung kekatamu sukat gumunyat para king sarili nang pamanuman at agnan na nita, midakle panglaganas a kapagmasabalan para king metuketawan, ing panglaganas tamung tungkulan ya pin ing antabayanan la ring nung ninu ring pekamakasaup dili.”

~ Marie Curie

“Dinan mung lakwas pansing ing pamananggap king masabal lakwas kesa king pamamarsala. Bustan lang ding nung nanung malyari apakdyan na ka migit pa karing sumbagal a makapagpayna lub keka.” ~ Ralph Marston

“King palage ku ing bayani ya pin ya ing makasanak king katas ning masabal kalubkuban a pilubluban— alang a daratang agnan ning kaylayan na.” kalamnan a pusu— nung e mu lumbe, ~ Bob Dylan pamigaganaka, kelang kapayapan at takut.

Ing payntungul tamu ati karing gamat tamu. “Ing tungkulan e ya magkalub galal bang mikakarapatan o magkalub upaya. Tutubud na ing masabal.”

~ Peter Drucker

“King kelambatan, yalkus ta la ring bye tamu, at yalkus ta la ring sarili tamu. Ing paralan e magwakas angga na king kamatayan tamu.

At ding pinili tamu ila ring sarili tamung kapagmasabalan king katatawlyan.” ~Eleanor Roosevelt

Ing pamagat ning Kapisik ngeni metung ya karing kasebyan a mababating na wangis ding aliwa pang diparan at kasebyan a parating magagamit kanita king pamipagsalita at pamibye-vbye da ring Kapampangan. Nung dakal ka balung kasebyan— makikilala ka anting metung a byasa at mimisip a tau. At ding byasa pin naman dakal la manmgasampat a kasebyan at diparang makadya keng pamakisabi da ninu man ing akayarap da.

Ngeni, nanu-nanung salita ing mamanalto a ala naman tune ulaga nung e mu bang makapakibage ka at makatuki nung nu pupunta ing agus. Ba’mung masabing makabayu ka at e ka malalakwan king nung nanu ing sikat a gawi da ring tau ngeni. “Viral!” Magkyapus la ngan alus king nanunanung akakagaywan da reng keraklan.

Iki mu— guyud mu! Mangabaldugan yang ing masabal tamu king sarili tamung bye kekatamu ya at e ya sukat iyasa o ipamatakad karing aliwa. Bye tamu— masabal tamu. E tamu dapat iyasa kaninu man agyang pang kareng pengari tamu. Yari na ita uling e ta na bingut a susubwanan, pipiblasan, wawasan at tuturu pa king sablang bage.

Makanyan man, ing pamanasa mu king Apung Ginu at king pakalulu na kekatamu ya mu ing e dapat milako at mituknang uling e tamu malyaring lubusang alang sasandalan o panaligan para king kekatamung bye nung aliwa Ya. E ta sana binang matas a puluk para e ta na masa pa Kaya. Kaylangan tamu ing kapakumbaban bang maging karapatdapat king lunus Na agya mang e na sukat pang pagalinlanganan ing alang-angga at e manayang kapalit a lugud na kekatamu ngan.

Ita ing makatud at likas a pamamatakad— ing pamamatakad king Apung Ginu bang ating manglwalu kekatamu king maling kaisipan a bina tamung mayupaya at ala nang dapat pang panaligan nung aliwa ing sarili— sariling sikanan, kebyasnan at kapantasan. Deng sablang bage deta, pati na ring sablang bage pang aliwa, makatud mung dapat ipanalig tamu king Pekamayupaya at Pekamapakamal a Panginwan.

King bage ita o king pamagpasya nung lumapit tamu king Apung Ginu bang pasaup at magparalampu Kaya para king Keyang pakalulu at kalam a nung ala lu e tamu malyaring maging ganap nung e magi tamung

***

Dake Talabaldugan: gasgás – (panguri) gamit, galus, meluma keng paulit-ulit a pamangamit. English – scraped or worn-out due to friction or continued use. Alimbawa king pamangamit: “Gasgas no reng susulud nang sapin Ponsing inya lulwal no reng talampakan na kareti.”

gasláw/gasló – (palagyu) kasaligoson, gaspang, kagaspangan. English – coarseness or roughness in manners; rudeness. Alimbawa king pamangamit: “E ya bagya gaslo ing baintaung dayu inya e na ikwang patingapun pepaulyan de reng delawan na.”

gasó¹ – (palagyu) galigatsu, likut, galo, kasaligoson, alang patugut a kimut. English – restlessness, wildness, different flurry. Alimbawa king pamangamit: “Inya e mitatas kabilyan keng pamagaral na i Oweng uling labis ya gaso.”

gasó² – (palagyu) kamulangan, kalikutan. English – pamagkiso-kiso, kasaligoson. Alimbawa king pamangamit: “Agyang maganaka ya labis ne man gaso neng masaya ya.”

gaspáng – (palagyu) kagaspangan, salat, panga-bugal-bugal, pangabukulbuku, malabalas. English – coarseness of texture or consistency.

Alimbawa king pamangamit: “Gaspang ing kaylangan keng panimung bimpo bang masikan makalako dinat keng balat.”

***

KAPAGMASUSYAN KAPAMPANGAN

Lwid ing aldobeytan nang Alejandrino Q. Perez (Pebreru 9, 1937-Agostu 25, 1984) ning Concepcion, Tarlac. Metung yang talaturu king makabang panaun, mekayaring pamagpantas o PhD king UST, at talatangkilik ning Panyulat Kapampangan at meging menalakaran para king Amanung Kapampangan at menibala at menatagan karing dakal a ligligan king panyulat manibat inyang 1970. Milimbag yang dakal a aklat at miyayaliwang pamilikas karing sinulat da ring dakilang watas Kapampangan.

***

PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan-panyulat a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.

Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.