Kelangtagimpan (Lack of Ambition)
“Ing pagmulan ding sablang pamagtagumpe ya pin ing kapagnasan.” ~ Napoleon Hill
“Ing ulaga ning tau e lakwas dakila kesa king keyang tagimpan.” ~Marcus Aurelius
“Ing bye mikakabaldugan ya kabud magi kang mika-kapakde ka, mitatag kang parasan at pasiknangan mu la king alang patugut a paralan.” ~ Les Brown
“Nung alang tagimpan ninu man e makapagumpisang nanu man. Nung alang gawa ninu man alang ayari. Ing galal e ya miparala keka. Kaylangan meng sambutan.”
~ Ralph Waldo Emerson
“Ing tagimpan ya ing tawling santungan ning pangabagsak.” ~ Oscar Wilde
Ing dakilang tagimpan ya ing lasa ning dakilang panugali.
Deng mipagkaluban kaniti malyari lang dapat mayap o marok a gawa.
Ing sabla makayagpang karing pamanalakaran dang magpatuntun karela.” ~ Napoleon Bonaparte
“Dayu ka kareng maglati kareng kekang tagimpan.
Deng mangalating tau parati dang gagawan ita, dapot deng tune dakila papanwalan da kang ika man malyari kang maging dakila.” ~ Mark Twain
Keraklan kareng pulitiku e do buring mikatagimpan deng magbotu karela. Buri da kabang bye mangmang la at pakakalulu. Bakit? Bang kanita apatuki do keng buri da. Ba’rong agawang alipan kabang bye at e na la mu mangutang nung makatud o ali ing daraptan da reng manungkulan. Bubola do pa at papalakpakan da mlang sangkan-sangkan king kanung karelang kapibabatan at pamagtyaga.
Lawen mo pin naman deng pakapilang mag-tricycle o magtraysikad kareng kabalenanat akit mu ing makalunus dang bili at lalu na ing kelan dang tagimpan. Mekad sasabyanan do pa pin a kalam ning Apung Ginu ing karelang kakalulwan. Makalungkut a dening mag-tricycle naman at deng aliwang pakakalulu panwalan da ing ila antita na la mu at ala nong asensu pa king bye.
Deng rugung mag-tircycle makabilad la keng dalan at aldouranan lang patingapun at aldo’ldo at 24/ 7 rugu gugusal la nyayta asno kalati panakitan. Magigisan e mu ing panaun da nung e ing bye da a magpila la ba lang manakitan oneng ing panakitan da istu lang milabas. Matula na la nung manakitan lang P300 ing aldo. Makananu nung mikasakit la o aliwang emergency?
Ing sakit kareng keraklan a pakakalulu mababa la tagimpan o ambition. Itang manakitan lang labis keng sadya dang panakitan parati— maswelu na la. Alan a karela ing mantun pang aliwang lakwas maragul a panakitan. Kulang la tapang at sikan lub.
E naman uling ing mikwalta metung yang panyiguru keng ligaya. Dapot lalu ne mang e magpaligaya ing kakalulwan. Kasi ala na ka mu namang panaun pakibalwan me ing Apung Ginu at nung makananu ya asuywan. Kasi nung sobra ing kakalulwan— pane nang kakayud at gugusal— keraklan ala nang panaun pa para king Apung Ginu.
***
Dake Talabaldugan: gikgík¹ – (palagyu) gaga da reng bigak, salagikgik. English: grunting of piglets or young pigs. Alimbawa king pamangamit: “E la mipatudtud deng mabilug a barangay keng gikgik da reng bigak a bayung bait.”
gikgík² – (palagyu) ayup danuman. English: bird with white breast and black beak, the size of almost the same size of a turtle-dove. Alimbawa king pamangamit: “Dakal lang gikgik keng ilug malapit keng bantilan ning Sagrada balang gatpanapun bayu magsi si l i m.”
gikgík³ – (palagyu) galunggung keng dimla, kaligkig. English: shivering from the cold. Alimbawa king pamangamit: “E ya bisang tuknang keng gikgik na ing bingut inya kinaul neng matigik ima na at sak la migul as.”
gigil, pamanggigil – (palagyu) galigatsu, kilig, gilgit. English: trembling or thrill due to suppressed or irrepressible pleasure, fascination or admiration, but may also be due to anger or hatred. Alimbawa king pamangamit: “Gigil mu ing panibatan ning maranun dang pamagkyaswa ngeni reng kayanakan inya e la
lalambat mikakawani la namang agad.”
gigintô/gigintû¹ – (palagyu) salagintu. English: gold bug. Alimbawa king pamangamit: “Asna kaburi kareng gigintu ning paungnakan nang Bebang inya pandakap neng parati ning baintau keng kangatba ba’ne kanung abur i .”
*** KAPAGMASUSYAN KAPAMPANGAN Kayaldawan na napun— Martis, ka12 ya ing Marsu— Gonzalo C. Sta. Maria. Mibait ya Mexico, Pampanga inyang 1903 karing pengaring Graciano Sta. maria at Cayetana Cangeo. Migmula yang sinulat inyang 1925, a menambag karing periodicals a Siwala ning Balen, Daklat ning Katutwan, Magumasid, Katimawan at Timbangan.
Misulat yang nobelang mipamagatanang Dayang Misalwak at metipun a kawatasan. Miputunganan ya anting poeta laureado kang Amado Yuzon inyang Disyembri 23, 1973.
***
King aldo iti ning Myerkulis— ka-13 ya ing Marsu— i Jeremias Calagui naman yang maki-kayaldawan. King Concepcion, Tarlac ya mibait king banwang 1931. King grade at high school megi yang makidangalan a talapagaral o honor student. Meyari yang pamagaral at meging cum laude king Union Theological Seminary inyang 1957 at mika-Bachelor of Theology degree ya. Inyang 1959 ayari na ing Bachelor of Arts king History at English king Philippine Christian Coll ege.
Mika-Master of Arts ya inyang 1961 menibatan king Northwestern University, Evanston Illinois, at inyang 1971, ing Ph.D na king Centro Escolar Univer si t y.
Megi yang Area Supervisor ning Bureau of Private Schools inyang 1970 at pamuntuk ning Higher Education ning Ministry of Education and Culture ning Region III kaybat nita.
Sinulat ya’t mekapalimbag aklat— “Unique Features of Pampango Syntax” at “A Lingusitic Description of Pampango” at mekilala ya anting Methodist Church minister at anting talasulat Kapampangan mu naman. Sinulat ne ing three-act play a “Flor de Liza” at metung a aklat dalit— a makipamilikas at pigmulang amanu— a mipamagatanag “Ing Lugud ning Dyos Labis-Labis.”
***
PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan-panyulat a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.
Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.