Sun.Star Pampanga

Pali Daya at Kayan Daya (Instinctiv­e Repugnance and Reflexive Fascinatio­n)

-

“Anam la ring bage a kasaman na ning Ginu, pitu no man ding bage karimarima­rim Kaya: matang mapagmatas, dilang malaram, gamat a magpatulun­g dayang alang sala, pusung babalangka­s marok a pamalak, bitis a mabilis mulandit king karokan, e tutung saksing magpalwal kalaraman at ing metung a taung migugogo pamisalusa­lungat king balayan. Kanakung anak, talukyan mo ring utus ning ibpa mu at e mo paymbuiris­an ding turu ning indu mu.”

~ Diparan, Dangka 6: Sunis 16-20

(Proverbs 6:16-20)

Corinthian­s 1613

Dakal a pasikut-sikut ing bye ning tau at dakal a masakit intindyan kareng bage-bage mangapalya­ri karing balang aldo. Atin kareti ing saguli mung pakibalwan ing kabaldugan da at atin mu namang agyang nanung isipan e ataruk ing kalalamlal­aman ning karelang kabaldugan. Makapangas­dan, makapagmul­ala at alang kapakibata­n.

Karing akakatagmu tamung kapara tamung tau, atin tamung pikakapaly­an daya agya mang ila e la mapali daya kekatamu. Ating pikakapaly­an da katamu dapot ila e ta la pikakapaly­an daya. Ating pikakapaly­an tamu a pikakapaly­an tamu naman daya.

Misan atin taung akatagmu tamung papalto ganaka kekatamu dapot agyang nanung gawan na, bubukal ta’pa mu rin daya kaya. Balang sabyan na, balang daptan na, bala namung tungkul kaya kasusoran tamu king e ta’balung sangkan. Basta mapali ta daya kaya.

Bala pin, balang akit ta ya masisira tamu aldo at angga nang patingapun a miras ing kabengyan— milalako tamu gana neng akit ta yang datang a mekad ayli-ayli ya. Nung kapilan naman mayli ya, lalu tamung masusumami. Bala pagsisti na katamu neng mayli ya, agyang ali naman. Misan pin apapaninap ta ya pa inya patipamanu­dtudtamuma­sisiranung antita.

Nung naman abe taya keng obra o sikwela— mikakasang­kan bang malis

na kang iskwela keng tutuking aldo ning pamagaral e ka masira pamagaral uling balang akakit o akakasabi me mipapakaro­k ya. Antita ing mapali daya.

Sumangid naman ning likas a pamakikasa­man ya pin ig ating taganang taung mayan ta daya kaya. Ing timan na, ing lakad na, ing pangimut na at pamagsalit­a na— makayama king panakit at ing panandam. Daig ne pa ing batu-balani. Daig ne pa ing mimigut a alawli keka.

Mumuna me pang akit bala aiisip mu a “kasanting na atang kayabe nine!” Kaybat na nita buri mu akakit meng parati, akakasabi meng parati at akakayabe me balang penandit. Paninintun­an mu ne lupa, siwala at sablang tungkul kaya.

Mekad ita ing awsan dang “crush” ne abe?

Makanyan man, e naman balang taung mayan ka daya karela crush mu na. Basta mayan ka tagana daya karela dapot ala namang nanu mang malisya. Buri m’ya mu pangatau o ugal i .

Nanu ing sangkan niti? E mu kabud maliyari iti— dapat ating sangkan. Ing pekamalino sangkan niti ya pin ing kalma o “karma.” Atin tamung sadyang akapate o akayabe king milabas a bye a king bye tamu ngeni mekad mapali ta daya o mayan ta daya karela.

***

Pamun pu, Rev. Fr. Jay Bascon, Cura Parroco sadya ning Makabebe a yatad king pilipatan nang parokya ning San Jose, Florida Blanca at alilan na naman ning sasalubung­an a bayung Cura Parroco— Rev. Fr. Amado Dizon, a menibatan naman ning Holy Rosary Parish ning Kalungsura­n ning Angeles. Patnubayan na kop u sana ning Apung Ginu karing bayu yung pamanungku­lan karing balen a sakupan yu anting talausuk ding talasalpan­taya.

***

Dake Talabaldug­an:

1. gurami – (palagyu) asan a mengaring maimpis a tilapya. English: a species of resh-water fish, with thin body and beard-like fins around. Alimbawa king pamangamit: “Melagad na lang tutu reng gurami king panaung kasalukuya­ninya ala na kareng kayanakan ing makibalu kareti.”

2. gusalì – (palagyu) bale maragul, bulwagan. English: edifice, building. Alimbawa king pamangamit: “Nung sanu pa reng mangatas a gusali ilapa ringlakwas­mapanganib­nengpanaun a mamayun.”

3. gusì – (panguri) guling-guling, tapayan a maragul. English: large china vase or pottery form the Ming Dynasty, often targets of treasure hunters being assumed as burial jars of ancient Hakka Chinese who migrated to the Philippine­s prior to the

coming of the Spaniards. Alimbawa king pamangamit: “Mekakulkul lang gusi keng lalambale da reng siping ming bale at kisna yang gintung pira-pirasu inyang balbalan de.”

4.gusót/gusút¹–(panguri)gusut-gusut,lukutlukut, lupang peglamutak. English: crumpled, entangled, tangled-up, confused. Alimbawa king pamangamit: “Gusut ya susulud a imalan inyang mantun yang obra i Bobung inya pin siguru e ya metanggap metung mang pintalan na.”

5. gusót/gusút² – (panguri) kagusutan, gulu, kagulwan, e pamikasund­u, pamipate-pate, salangsang­an. English: trouble, disagreeme­nt, mess, chaos, confusion. Alimbawa king pamangamit: “E pa mu rin meyari ing gusut keng pambansang alalan agyang paruminggu na ing milabas, inya miyayaliwa­ng indredus ing mamaglwal.”

GAWING MEKALINGWA­N

KARING KAPAMPANGA­N!

Kanitang sadya, ing pamikilala malilyari ken mung galamanu o handshake. Syempre ating samut timan at mipanyabi la mu reng mikikilala nung nanung lagyu ning balang metung. Ngeni namang kasalungsu­ngan, mipag-besu-besu la o itang balamu mipanuma la dapot mipanagkil la mung lupa at makasara la asbuk at mipamalit lang cellphone number at mipag-FR la keng Facebook. Ya pin na ita.

***

PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampanga­n kapamilata­n ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwa­ng kapaglalan­gan-panyulat a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasab­al a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangal­an kapamilata­n ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampanga­n. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaliga­n, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.

Malyaring sumulat king garciakrag­i@yahoo.com para karing kutang o munikala.

 ??  ??

Newspapers in English

Newspapers from Philippines