Bulan ning Banal a Rusaryu (Month of the Holy Rosary)
“Ing Rusadyu ya pin ing pekapantas a aske ning pamangadi at pekatatalab a paralan bang dasan ing alang-anggang bye.
Iti ing lunas karing kekatang karokan, ing uyat ding sablang kalam. Alang aliwa pang lakwas pantas a paralan ning pamangadi.” ~ Pope Leo XIII
“Nung ating kata-katang pamilyang mangadi king Banal a Rusadyu aldo’ldo, ing mabilug a yatu mikabus ya.” ~ Pope St. Pius X
“Asne kalagu ing pamilyang tutunggen ne ing Banal a Rosaryu balang bengi.”
~ Pope St. John Paul II
“Dinan mu kung ukbung tutunggen ne ing Rusadyu at labanan ke ing mabilug a yatu.”
~ Pope Bl. Pius IX
“Ampat ing Banal a Rusadyu matutungge yang masalese, dirinan na la di Yesus at Marya dagdag a ligaya at lakwas yang kapakipakinabang migit karing aliwang pangadi.” ~ Saint Louis de Montfort
“Ing Nwan a Rusadyu metung yang mayupayang sandata.
Gamitan me kisnang tiwala at mangasdan ka karing maging bunga na.”
~ St. Josemaria Escriva
“Ing Rusadyu ing pekamalagu at pekamabandi king kalam karing sablang pangadi; iti ing pangadi a peka-tatagkil dili king Pusu ning Indu ning Dyos... at nung buri mung mag-ari karing pibale-bale yu, tunggen ye ing Rusadyu ning Pamilya.”
– Pope St. Pius X
Karing aliwang kasalpantayanan ating pipintas at sasabing ing pamangading ulit-ulit kanu mali uli kanung mengari king paulit-ulit a pamanalangin ding paganu. Ing kutang, nanu wari ing amanung e ta pa inulit? E wari keraklan karing talasalpantaya Katoliku ya man o nanu man sasabyan dang paulitulit ing “amen” o “yanasa” anting pakibat a pamanayun kabud ating dikil king makatud, masaya, makalam o nanu mang kayapan a
m asasam bi t l a?
Makanyan mu naman ing “Praise the Lord!” o “Puryan ya ing Ginu!”. Iti paulit-ulit yang darandaman karing “Evangelists”, “Born Again” o aliwa pang kasalpantayanan a aliwa king Katoliku. O Agyang deng Muslim paulit-ulit d’ya naman sasambitlan ing Assalam Halaikum at Allahu Akbar, e wari? Deng Buddhists — “Om padme Om” naman. Deng aliwa naman— “Bro. Eli! Bro. Eli! o “Bro Felix! Bro Erdie!” at dakal pang aliwa!
Keraklan kareng tau babai’t lalaki pane at paulit-ulit dang sasabyan— “Darling! Darling!”; Sweetheart! Sweetheart! Love!
Deng materialists pane dang sasabyan— “Pera! Pera! o “Salapi! Salapi”. O “Trump! Trump!” o “Biden! Biden!; “Sex! Sex!”; Tiktok! TikTok!
Atin kareti ing makasaup kekatamo?
E mu ita, dakal karing “mangadi” ing paulit-ulit dang panigapu king Dyos ing “papaldanan yu ku pu; “ilako yu pu ing Covid-19”; “pasalapyan yu ku pu”; dinan yu ku pung malagu o masanting a asawa!”; dinan yu ku pung masanting a saken o maragul a balen!”; dinan yu ku pung masanting a kapanintunan o a dakal a panakitan!”
Ing paulit-ulit a pamanigapu king Apung Ginu metung a pamagparalampu Kaya bang pakirandaman na katamu at malunus Ya kekatamu.
Ing pamangading paulit-ulit a pamanyawad karing bage e makasaup kekatamu bang mipalapit tamu Kaya yang e mayap at e makatud.
Anti king paulit-ulit a palamdilu, pamanyugiging ipan— king pamagrusadyu paulitulit lang tutunggen ding Banal a Lagyu ba’tang luminis panimanman, pamisip at panamdam o pusu. Kanita agaganaka ta’ya ing Apung Ginu pati na ring dalise nang talasuyu a magpapakde kekatamu ba’ta ya mu namang suywan ing Apung Ginu.
Inya sa’t tunggen taya ing Banal a Rusadyu e mu ngening Oktubri nung e balang malyari ta’ng gawan iti lakwas na nung abe ta la deng pamilya, kakaluguran pelalung e tamu nanu balang.
***
Dake Talabaldugan:
1.lusak (palagyu) laput, burak a malambut at maranum. English - myre, black mud from the gutter or sewer. Alimbawa king pamangamit: “Buri dang buri deng bulig ing magtampiso king lusak ila ring itu at kanduli.”
2.lusay (panguri) luma marine, alang busbus a butul, e tatalab keng panaral o sabi. English - insensitive, showing no concern for others, heartless, incosnsiderate, thoughtless, thick-skinned, callous, cold-hearted. Alimbawa king pamangamit: “Dakal lang kayanakan a luse at makasarili uli ning ing lilingunan da namu ing pangsarili dang masabal.”
3.luslós (palagyu) luslus, sakit ding dake ning katawan a lulwal agyang e dapat uli ning papamwat mabayat o pamandayas. English - hernia; occurs when an organ pushes through an opening in the muscle or tissue that holds it in place or normally contains it. Alimbawa king pamangamit: “Inya pala e bisang makyalung i Igi kareng abe na keng pyalung bola uli palang malambat neng ating luslus at e na mu asabisabi .”
***
SADYANG GAWI DA RENG KAPAMPANGAN
Sadya-sadya deng pengari ila ring anak da pangadyan de balang bengi ing Banal a Rosaryu at iti yang mengaring kapagmasusyan ning kasalpantayanan da king Apung Ginu at king Nwan a Indung Marya. Balang metung tatalan rusadyu at liwasliwas lang manungge ding anak karing misteryos at ding pengari ilang manungge king “Bapu Reyna” at “Sasalpantaya” pelalung ding Litanya.
Ating pamilya a ing pamag-rusaryu da kayari ning Orasyon o Pamangadi king sisilim, ating aliwa a bayu la mapun at ating aliwa a mag-rusaryu la kaybat ing apunan at bayu la matudtud. Ing sisti mu ngeni, mekalingwan na ing mayap a gawing iti at deng mikakapatad pati na pengari da tunggal-tunggal la kakalutkutan a cellphone at e na rusaryu.
***
PIGAMPA: Ing Kapisik manalig yang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kapampangan kapamilatan ning pamipasigla king keyang Kalinangan— ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan.
PARASAN: Pagnasan na niting ing paralan ning panyulat at sablang dake ning Kalinangan tamu a telukyan ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan.
Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.