Mapilang Bungang Tanaman king Kapampangan, Dake 3

(Some Fruits in Pampanga, Part 3)

“Atin kang karapatang gampanan mu ing mitutuk mung

dapot ala kang karapatan karing bunga ning dapat. E mu tuturing ing sarili mu ya pin ing sangkan ning bunga ding daraptan mu, at e ka paytali king e mu pamanupad king katungkulan mu.

Magsantung ka king yoga, O Ardyun. Gampanan mu ing tungkulan mu at lakwan mu ing sablang pangagapus king tagumpe o kabigwan.

Ing kapantayan ning isip ayti mibansagang yoga. O Danandyay, ilako mu king sarili mu ing dapat a mabunga kapamilatan ning kasuywang makatagulaling, at sumuku kang ganap king panimanmang ita.

Ding magnasang nabangnan da la ring bunga ding dapat da maramut la.”

tungkulan,

~ Dalit ning Kakataskatasang Panginwan ? Dangka 2:47-49

(The Song of God ? 2:47-49)

Guyabanu: Manyaman la deni–mayumu-yumu at maslam-aslam–dapot asno karakal a saup keng kalusugan ding katawan tamu.

Atis: Mabutul la pin dapot asno kanyaman yumu. Atin lang amun o challenge

kakanan uling kaylangan lang pakasimen bini ba’lang anamnaman masalese.

Tyesa: Mayumu la’t masalpak bagya dapot asno kayapan kareng mata tamu.

Kamatsilis: Mura la at saguli lang akit kareng marangle at pilapil dapot neng masuksuk la magkasakit ka pa bayu mo akwa nung ala kang sungkit.

Singkamas, Kamuti, Kamuting Dutung: Bunga lang impun a kukulate deng adwang mumuna at malating impun ing katlu— bunga lang tanaman a kisna kareng miyayaliwang minerals. Mayap la kesa kareng papas o patatas uling uri lang alkaline la o e la acidic.

Kundul: Manyaman lang gawan bagkat o candy dapot e la binang magagamit kabud mu keng pamamangan. Sasamut da la naman kengalu-alu.

Pakwan at milun: Bunga la kareng tanamang kukulate at gagapang. Masabo la at bageg keng kaleldo at panaun ning lisangan, Panulu la kareng bara-bara-suglung butul o joints a awsan dang arthritis o gout,

Swa: Maslam la’t mayumung bagya. mayap la kareng bara-barang uyat at pusu. Dalangita: Malati lang bagya keng swa dapot maragul no man kesa kareng kalamunding. E ka binang mangapangisngis anti neng mamangan kang kalamunding. Makanyan man, asno katas keng Vitamin C.

Byabas: Makakalat la reti karing mula o agyang nukarin man uli na ata ning dakal da Vitamin C a daig la pa reng kalamunding at dalangita. Maralas la mung miuularan.

Santul: Agya mang mabutul la, asno kanyaman kakanan uli ning pisamut a kaslam at yumu. Nung maslam la man laman, asno man kayumu balut a maputi at malabulak ding butul da.

Mansanitas: Bala malati lang mansanas inya sa antita ing lagyu da subali mu keng butul karing balang bunga.

Saresa: Pamangan da la kanu deng ayup dapot ila reng asna kaburi da reng anak deti uli ning malagu dang kule at mayumung sabo. Nung metung ya butul ing mansanitas, deni naman kasan lang asna kalating e mu abilang-bilang a butul.

Mangga: Ing ari ding bungang tanaman uli ding nyaman da. Masali la deti e mu keti nung e karing aliwang bangsa. Manyaman lang sisisigan.