The vaccine
The biggest news this week in the war against Covid-19 is Britain’s kickoff of its mass vaccination program on Tuesday, Dec. 8, 2020. Margaret Keenan, 90, was the first to get a jab and Filipina nurse May Parsons got a bit of the limelight for doing the job.
The United States has not done so yet as the Food and Drug Administration is still assessing vaccine candidates, though the virus continues to threaten lives. A White House spokesperson, noting of the winter months, was not so reassuring, stating that the pandemic will be “the worst event that this country will face, not just from a public health side.” The Johns Hopkins University data revealed that the average daily infection in the US is approaching 200,000 at the latest.
And the Philippines? While most countries have made advance orders for the vaccine long before its availability, Congress is still debating on the budget. It is reported that the country has yet to finalize its order of the vaccine. One report said the government is still evaluating on whether to order the vaccines from China or Russia and 10 other suppliers. With the high demand for the vaccine and the limited capacity of manufacturers, it may well be that the Philippines is at the tail end of most of the suppliers’lists.
Health Secretary Francisco Duque III, citing a best-case scenario, said a vaccine would become available between April and June 2021, and that it may not be until late 2021 or early 2022 for the government to obtain a vaccine for local di st r i but i on.
If we make Britain’s rollout as a starting point, the Philippines will have its first jab four months late. According to the World Health Organization report 63 on the Philippines dated Nov. 25: “In the past weeks, there seem to have been a decrease in daily reported cases, deaths and recoveries by as much as 25%.” At that time the data revealed: 422,915 infected and 8,215 confirmed deaths. While the numbers pale in comparison to the United States, we simply can’t remain complacent .
kapagnasan,mapagdulap, at masiring pamigunyat tutubu. O anak nang Kuru, ampat ating pamiragdag king kaparalanan ning kelambelwan, kamuritan, kamalyanpamisip, kelang pamigalo, at dalumdum mayayakit.
Ampat ninu man mate ya king kaparalanan ning kayapan,miras ya karing tibubus a lakwas matas a labwad.
Ampat ninuman mate ya king kaparalanan ning kasiryan panamdam, mibait ya busal ding darapat mabungang gawa;at ampat mete ya king kaparalanan ning kelambelwan,mibait ya king kayaryan ding lasip.
Kapamilatan ning pamigunyat king kaparalanan ning kayapan,ninu man daralise ya.
Ing gawang merapat king kaparalanan ning kasiryan panamdammamungang lungkut, at ing gawang depatan king kaparalananning kelambelwan mamungang kabululan.
Manibat king kaparalanan ning kayapan, tune belwan midaragdag,manibat king kaparalanan ning kasiryan panamdam,ing kasakiman sisikan; at manibat sisiri.
Deng ati keng kaparalanan ning kayapan ditak-ditak lang miyuyukyatkaring mangatas a labwad ; deng ati keng kaparalanan ning kasiryan panamdam magdatun la karing makayatung labwad; at deng ati king kaparalanan ning kelambelwan kukuldas la karing darapugang labwad.
Ampat akakit mung alang lagpas karening kaparalanan ning kalikasan karing sablang kararaptanan at ing Kakataskatasang Panginwan makapaymbabo Ya karing sablang kaparalanang deni, kanita abalu mu ing Kanakung makadiwang kalikasan.
Ampat ing maka-katawang lelangan alagpasan na la reting atlung kaparalanan, malayari neng mitimawa king beytan, kamatayan,ketwan at ding lugma ra deti at malyari neng magpakasawaking pulut panilan agyang king bye iti.
~ Dalit ning Kakataskatasang Panginwan?Dangka 14:Sunis 5-20
(The Song of God?14:5-20)
***
Dake Talabaldugan:
1. malasa (palagyu) ating lasa, manyaman, malinamnam. English - tasty, yummy, delicious, palatable, luscious, mouthwatering, delectable, succulent, juicy, dainty, appetizing, inviting, tempting, piquant, flavorful, savory. Alimbawa king pamangamit: “Ambisan ditak mu ing sangkap a bilug nang Onyang--malasa naman at manyaman.”
2. malasakit (palagyu) masabal/pamagasabal, lingap/ pamaglingap, mingwa/ pamamingwa; tangkilik, taguyud, sese. English - self-sacrificing solicitude; protective care or concern for others, being protective. Alimbawa king pamangamit: “Ing tune malasakit sasakupan na ing masabal e mu karing kamaganak nunge pati na karing sablang mabibye lelangan.”
3. malat (panguri) lasa ning asin, danum ibat dayat malat o ning pawas. English - salty, salted, saline, briny. brackish, piquant, tangy; of, relating to, or containing salt or salty sea water. Alimbawa king pamangamit: “Kanita ku pa alasa ing lwa uling kanita pamu tinulu kareng labi ku ing lwa neng mangapakyak ku.”
4. malay (palagyu) male, panimanman, balu, damdam, pakiramdam, malit/kamalitan. English - consciousness, awareness, cognizance, perception, understanding, realization, grasp, advertence, comprehension, mindfulness, discernment, alertness. Alimbawa king pamangamit: “Ala yang male kanu inyang atagmwan de reng bante baranggay ing matwang e da balu nung nu ya menibat.”
***
SADYANG GAWI DA RENG KAPAMPANGAN
Inyang e pa usu ing toohpaste at toothbrush–uling ala pa ing technology kanita at e la pa maingat keng kalusugan ning asbuk o oral hygiene deng tau anti ngeni–ing gagamitan dang panyugigi asin mu ampong pikpuk a tangke ning byabas o aliwang impun. Deng aliwa nung ala lang akwang tangke byabas taliri da namu ing gagamitan da kambe ning asin. Gagalukguk la pa gulunggulungan neng magmulmul la at balamu lakwas makalinis ita kesa keng kabud mu mulmul.
Deng tau kanita e man kanu balang kaybat mengan ing pamanyugigi o pamag-toothbrush. Deng aliwa bala mung damdaman da nang gagalasgas no ipan keng dinat o potang kinapal na ing dinat da ipan. Makananu kaya kanita nung mipanuma la? Ay, sabi da reng apu ku at aliwang mangatwang akasabi ku a kanita kanu ala pang mipangabkab o lips to lips o mouth to mouth anti ngeni. Ken mung lupa la mipanuma. Ken pin sine o TV kanita kananawangan na la kareng mipangabkab. E mengari ngening atin nong gagawan e dapat ipalage papalage da pa.
Metung na namang senayang gawi iting mekalingwan na king pamaglabas ning panaun at panyatang ning kasaplalan.
***
PIGAMPA: Ing Kapisik manalig yang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kapampangan kapamilatan ning pamipasigla king keyang Kalinangan— ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan.
PARASAN: Pagnasan na niting ing paralan ning panyulat at sablang dake ning Kalinangan tamu a telukyan ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan.
Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.