Ing Taram ning Makagkumwaring “Wa”
“Ing timyas ning kekang mala-panilang siwala, nuka’man menibatan, e ku balu, e ku abitasa.
Aslag ka karing madulum a penandit Kawangis mu ala na kung akit.Ginising king maka-idlip kung panimanman mengaring akbung ning Pinatubu. Alang kawangis o kauri at sing-lagad na ning pambulu; Mala ka king kanakung diwa, sula na ka ning ka’kung pusu. “~ Kkim Seraneb, “Timyas’wala”, 17.12.05 (The Blade of a Pretentious “Yes”)
“maglalang ka-karing e ablilang-bilang a makabakle gulis ning lugma e naman pauli ning e ku byasang mamilang dapot parati kang mamiragli balang payndalan ka pa,misan-misan king kanakung bubungan. ay, wa pin pala-mipakde kung bina layun mekasulat dalit a marimla mengari kanining buri kung parandam keka. makanyan man, gagawan meng awla ing kanakung maskup a pibale-bale ulatang ala ka’ng masabal bisa ka mung lumwa, nasa mu mung patak-uran!”
~ Miguel Serrano, “Uran”
***
Deng mapilang tau tangwanan da ka dapot nung apulu la reti mekad atlu la mu ring tupad king pikasundwan yu. Itang bala tangu la mu bang kanita apakit da mung e da ka buring ipakarine. Mekad e da mu buring mapintas la nung e la makibat “wa” king kekang pakisabing mayap. Dapot ing “wa” a e matutupad daig ne pa ing gugulasyo “ali”. Agyang pabulung ya mu mangaklingan ka king kelang katapatan. Dandaman meng anting alting mamaksing king kalalam-lalaman ning kapitangan ben gi .
Makasakit lub ing abalu mung ding pagkatiwalan mu magmulang la’t mamirait keka. Itang bala da amulang da ka karing pasubaling pamangawan da dapot mengaring salingalngal a e mayap ing gagawan dang pamagsangkan-sangkan, pamagkumwari at pamagpampan king katutwan. Nu da man isalikut at makananu da man takpan anti pa mu ring malalaso bangke singo agyang malati yang busbus ing pilwalan ning karelang manyalingalngal a dapat.
King nanu mang pamiyutus, ing katapatan maragul ya papyalungan a papil king bulwagan na ning malambat at makabaldugan a pamisamak-ginu ka man o alipan. Makananu pa kaya nung mipante kayu mu at alang pamiyaliwa ketasan ing kekayung tutuklwan? Makakaplas panamdam king mabayang pilubluban ing abalu mung maglaram ya keka ing ninu man a kekang pagkatiwalan at nung abasa mu king pamanyalita na keka ing pakikwanan na kang mulangan.
Daig na pa niti ing penampaling kang mekatadinalan. Daig na pa niti ing pandamusak ka pusu uling alang kasing-kaplas ing abalu mung e ya tapat keka ing metung a kakaluguran a akayabe mu king e mu na asukad a kelambatan at misan man e mu piglaraman. Itang papampan na pa ing dapat na king salitang “mangadi ke kasi” inya e ku makatagun king panagkat mu. Lakwas ya pang makapagpasumami ing asna kalino a magsangkan-sangkan ya mu. Gagamitan na pang sangkan ing e tutung kabanalan.
O’t kasi ing “wa” sasabyan da dapot king pilubluban da mangabaldugan iting “ali”. Buri na sabyan nita e la manalig king kekang kegiwang apanupaya mu ing nanu mang pamanisding o e pamanangu king anyaran mung saup keka at ita lakwas na para king ikakayap yung e mu ikayung adwa nung e pati na ing kekayung kabalantyan o ning kekayung Indung Ti bwan.
Kakaluguran, e mu sana lalatyan ing kanakung kapanupayan at manalig kang “ali” man ing pakibat mu e na pa mu rin kasing kaplas ning saksak ning anting-pataram a mapagkumwaring “wa”.
***
Dake Talabaldugan mipasaksak (pangdiwa) sinaksak bigla alang pamalak o e sasaryan. English: stabbed, pierced, slashed unintentionally or unplanned. Alimbawa king pamangamit: “Keng takut na ning anak kareng pamatakut dang maglage kaya mipasaksak ya lupa libutad ding adwang ulunan a marinat.”
mipasalake (pangdiwa) sinalake bigla alang pamalak o e sasaryan. English: mounted on something swiftly or attacked, charged, struck, pounced, blitzed, stormed unintentionally or unplanned. Alimbawa king pamangamit: “Neng mengakarugan la kareng kalaban da uli ning asno karakal, mipasalke lang ala keng oras deng sundalus keng ilang.”
mipasalaksak (pangdiwa) sinalaksak bigla alang pamalak o e sasaryan. English: got buried, sunk, embedded, engulfed, tucked into something swiftly unintentionally or unplanned. Alimbawa king pamangamit: