Neng nung sanung e mu buri yang malilyari at ing buri mu yang ali

“Neng lalakad ka king sigwa, itas me ing buntuk mu at e ka tatakut king dalumdum.

King sikoti ning sigwa ating gintung banwa at mayumung dalit ning simbad.

Sigi, lumakad ka mu king anging a lalabul!

Sigi, lumakad ka mu king uran a babagsak!

Agya mang ding tagimpan mu mibabalugse la’t misasalbag.

Lumakad ka mu, lumakad ka mu.

Ating pagasa king pusu mu at e ka lumakad magdili-dili.

E ka lumakad magdili-dili.

Lumakad ka mu, lumakad ka mu.

Ating pagasa king pusu mu at e ka lumakad magdili-dili

E ka lumakad magdili-dili.”

~ Dalit a lelangan da ri Oscar Hammerstein II / Richard Rodgers

“E Ka Lumakad Magdili-dili” (You'll Never Walk Alone) ***

Mayayakit ing kabugnutan karing bingut neng atin lang buri dapot e da akakwa o atin lang e buri dapot miraras o mibibye karela. Atin karelang maglaparak kabang gugulisak lang kikyak at iti ing kaparalanang balu da bang ing buri da yang mataluki. Deng aliwa mamasibas la karing nanau mang atagmwan da. Deng aliwa mangamal la, mamaldak o manginis.

Ita tanda ning kelan nang upaya ning tau bang apangilagan at ayampat ing segana-ganang bage

king keyang bye. Itamu ngan antita— mabandi ka amn o maluka, malagu o masanting ka man o masura, anak ka man o matwa, byasa ka man o mangmang o nanu man ing kabilyan mu king bye. Ken mung ma-traffic a dalan ala tamung akarapat a lagpusan la reng dakal a saken a mumuna kekatamu agyang pang nanu ing sangkan mu king papamirapal mu, agyang pang asne kasanting at kamal ing saken mu. Sukat ka pa mu ring mamintu keng kautusan ning batas.

Metung ya mung mayan a alimbawa ita. Ating lakwas matas a batas para karing sari kabayat a pamipatupad karing tuntunan ning bangsa para king ikakayap ding sablang memalen, e mu ring mapilan. Ing kayapan ding dakal sasaulan na ing kayapan ding ditak. Ita agpang king batas ning yatu o makalabwad a katutwan.

Makanyan man, ating lakwas maulaga at mabayat a tuntunan at ita ing batas ning Apung Ginu. Ing batas ning alang panayang kapalit a lugud. Ing batas ayta aliwa ya king batas ding tau uling ding batas ning tau manaya lang kapalit o conditional la at ing king Apung Ginu unconditional la.

Ing kapakanan ning agyang metung mu misan lakwas yang maulaga para king batas ning Apung Ginu. At e ya kabud lalawe king nung sanu ring dakal o nung sanu ing makatud karing marakal. Ing lugud ning Apung Ginu e ya saguling sanakan. Misan, uling kaluguran na katamu, ibye na ing anyaran tamu at misan uli na mu naman ning pareung sangkan e na ibye ing anyaran tamu uling nanu man ing bibye na o e bibye gagawan na ita para king ikakayap tamu. Inya sa’t e ta anting bingut a magbugnut neng e ta akakwa ing buri tamu o akakwa tamu ing e ta buri.

Pasibayu, pakatandanan tamu— ing sablang pagkalub ning Apung Ginu kekatamu (buri tamu man o ali) para pa mu rin king ikakayap tamu.

Dake Talabaldugan: mipabilad (pangdiwa) binilad, migbilad e pignasan at e binalak. English – expose one’s body or something to sunlight unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons.

Alimbawa king pamangamit: “Neng dakal a bisang sali bukas king lutu anng kulti i Syana mipabilad yang manga apat a langgotsing mais keng malapit kabalenan.”

mipabilak (pangdiwa) binilak, mibukaka o mibilak e sasaryan o e binalak. English – spread legs unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “Mamulandit ya ing babing bulugan inyang linabas ya arapan nang Biring at king pangabigla na mipabilak yang e oras agyang dakal lang manakit kaya.”

mipabilang (pangdiwa) binilang, memilang e sasaryan o e binalak. English – count numbers or quantity unintentionally or subconsciously for whatever reason or reasons. Alimbawa king pamangamit: “Mimwa neng tagana ing puntalaturu inya mipabilang yang isa, adwa, atlung pagulisak kareng makayarap a kapara nang talaturu kayang nandin pa e bisang tuknang mag-indredus.”

SADYANG GAWI at AMANU DA RENG KAPAMPANGAN

Inyang e pa marinat ing kapaligiran, deng kababaynan mamipi la kareng lele ilug o lele sapa at ing pipipyan da alilinis da namang masalese. Gagamitan da kanita batya mung bala maragul a patulapit ampong sabun ating api o tinang kule iro. Sasapad da ing mepiping imalan keng dikut o kareng tanaman at karin da la palangyan kabukas.

Almirulan da pa kanita (king gogo pepabukal at pibababaran keng imalan bayu plansan) ing imalan bang masanting talakad at e mu matalusad nung e kikintab pang bagya. Ngara pin deng mangatwa, malyari yang tikdo dili na ing salol nung masanting ya panga-almirul.

Ing pamamata o papamalansa gagamitan dang plantsang gagamitanan dang uling, uling ala pang di-kuryenting plantsa kanita. Bang e pepekat ing plantsa at mataluras yang gagalaid keng imalan, gagamit lang bulung sagin a pidaragusan dang plantsa bayu da ipata ing imalan. Pakabayung dutung naman ing pipamlansan da.

King panaung kasalungsungan, malagad na la mung tutu nung atin pa ring gagamit plantsang di uling., almirul, tina ampong pakabayung dutung. Mengakalingwan lang ditak-ditak king pamaglabas ning panaun.

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.