Karon sa kasaysayan

Halandumon karong adlawa sa kasaysayan sa Sugbo, ang Tres de Abril o Abril 3. Ang mga Sugbuanon o Bisaya nihimo sa malampuson nga kataposang hunat sa pagkigbisog batok sa mga kolonyalistang Espanyol sa nasod niadtong 1898 ubos sa kahugpognan nga Kataastaasan Kagalanggalangang Katipunan (KKK) nga giorganisar ug gipangulohan sa nasudnong bayani nga si Andres Bonifacio. Sa samang tuig, ang timaan sa pagsalop sa dominasyon sa Espanya sa mga isla sa Pilipinas.

Dako ang papel sa Sugbo sa nasudnong rebolusyonaryong kalihokan ubos sa lokal nga KKK sa pagpangulo ni Pantaleon Villegas o alyas Leon kilat, lumad nga taga lungsod sa Bacong, Negros Oriental. Bisan gipatay si Leon Kilat samtang nagtago sa kanhi lungsod ug karon dakbayan sa Carcar, ang rebolusyon sa Sugbo mas niinit ug niabante.

Ug gikan niadto ug hangtod karon, dako ang impluwensiya sa Sugbo sa dagan sa kasaysayan isip usa sa mga nag-unang dakbayan sa nasod ug ang unang dapit sa Asya diin gitisok ang Kristiyanismo nga dala ni Ferdinand Magellan niadtong Marso 15, 1521, kinsa napatay ni Lapu-Lapu sa gubat sa Mactan - ang labing unang nagmadaugong pakigbisog sa mga nitibo batok sa mga langyaw niadtong Abril 27, 1521.

Apan luyo sa kasayoran sa mga rebolusyonaryo, ang Espanya nibati na og kapildihan hinungdan nga ilang gidalidali og baligya ang Pilipinas og P20 milyunes pinaagi sa Treaty of Paris ug kabahin niini ang paglusad sa mock battle o mini nga gubat sa Manila Bay nga nagpakita sa kalibotan nga ang Espanya napildi sa America. Sumala sa pipila ka pulitikanong tigpaniid, mas dili uwaw kaysa mapildi sa mga 'Indio'. Nahitabo ang hamubong Filipino-American War apan ang mga rebolusyonaryo napukan batok sa mas abante nga kahimanan sa gubat.

Karon, 119 ka tuig ang nakalabay sa Gubat sa Tres de Abril, makapangutana kita: garbo kaha o wala ba kaha mausik ang dugo giula sa atong mga bayani sa kahimtang karon?