Luha sa nangka
Karaan na kaayo ang punoan sa nangka kilid sa balay nilang Olivio-Manita. Igo gayud magakos og tawo ang punoan niini. Tigulang na gyud kining kahuya. Gamay ra ang usa ka gatos ang edad niini sumala sa mga nakamatikod niining kahuya.
Himusak sa bunga kini kaniadto ug makabusog kanon kay gawas nga bagaon og unod, dugaon pa ug tam-is. Ang makasuwayg kaon di na gyud mahikalimot. Padung na gani mahinog ang bunga manghumot kini ug daghan ang makatuaw sa pag-ingon: Kahumot arong nangka! Daghan ang mamalit sa ilang nangka ni Olivio-Manita. Kana lang maghiwa si Manita sa hinog nga nangka, tapuk-an dayon sa mga hingaon og nangka. Dili mahapunan mahurot dayon ang ilang baligya.
Matod pa sa karaang mga tawo, ang maong punoan sa nangka daan nang karaan dihang ang mga ginikanan ni Olivio mao pay nagpuyo sa ilang karaan usab nga balay diin anaa nagbarog ang punoan sa nangka. Sa tan-aw ni Olivio himatyon na ang nangka.
“Day Manita,” ni Olivio, “wa na magpulos kining atong nangka. Taudtaod na man karon nga wa maghatag og bunga. Hain kahay maayog ato kining putlon aron atong kapahimuslan ang iyang kahoy? Ang manghimoay og sista gusto kaayo aning kahoy nga nangka.”
“Ayaw lang hilabti, Olivio,” ni Manita, “total naghatag man sab nag landong.”
“Landong lagi,” ni Olivio, “apan kada adlaw na lang akong manilhig sa iyang mga dahon nga magpasad sa atong tugkaran!”
“Unya, di kaha ka mameligro simbakog gipuy-an nag di ingon nato? Sayod kang karaan na kanang nangkaa. Wa pa tingali kita mangatawo diha na kana!”
“Bahala na!”
Nagtakin si Olivio sa hait niyang sundang ug misugod sa pagkatkat sa punoan sa nangka. Didto sa tumoy siya manukad sa iyang pagpamutol sa mga sanga.
Matag karon ug unya si Olivio makaligo sa iyang kaugalingong singot nga nanubod sa iyang kalawasan. Apan may nuog siyang gidala nga iyang gisuksok sa iyang hawakan.
Lima ka adlaw una pa niya mahurot ang tanang mga sanga sa nangka. Iyang gipa- migtulan ang gagmayng mga sanga ug gipanglain ang dagkong mga sanga aron magamit kini nga sugnod.
Samtang nanarapo siya sa iyang singot, kalit nga napahangad sa ibabaw ang iyang mga mata ug ang iyang panan-aw milapos na kini sa kapunawpunawan sa langit. Unya nasawod sa iyang mga mata ang punoan sa nangka nga mora gyud og tawo nga gihukasan sa iyang sapot. Nakapahiyom si Olivio. Apan wa magdugay mikalit usab pagkisdom ang iyang panagway sa iyang nakita.Ang mga sanga nga iyang pinutlan nagluha. Nagtulo ang tubig gikan sa mga sanga. Nabasa ang tibuok punoan sa nangka.
Nabalaka si Olivio sa iyang pagasoy ngadto sa iyang asawa.
“Tan-awa karon, Olivio,” mahay ni Manita sa iyang bana, “bayag taw-an kanang kahuya! Sud-ongag maayo, Olivio. Ang kahoy way kalainan natong tawo nga may kinabuhi. Apan imong gihunosan aron mamatay. Tanawag unsay gibati sa nangka karon! Kaguol nga hilabihan! Busa mihilak siya kay di na gayud mahiuli pa ang iyang naandang panagway!” (KATAPUSAN)