Daghag utang

Haruhay ang pagpuyo ni Rosing. Harianon ang iyang panimalay. Nabaniog nga dato siya sa ilang balangay. Tanang gusto sa mga anak iyang tumanon. Apan naigo siya sa panultihon nga ang kinabuhi ug palad sa tawo sama sa ligid sa awto. Karon, anaa sa ibabaw, ug unya, mailawom. Mao kini ang nahitabo kang Rosing tungod kay daghan siyag utang.

“Rosing, unsa man ning nahibaw-an nako gikan sa mga tawo nga ikaw ray gisumsoman sa atong mga silingan, nga ikaw daghan kaayog utang? Nagmata lang diay kog buntag!” singaak ni Hiyong, bana ni Rosing, nga gikutasan.

“Ay, ayaw na silag tagda, uy, Hiyong. Sila bay nagbayad sa akong utang? Ako mang gipamayran sa hinayhinay ang akong mga utang!” pamakak ni Rosing.

Unya usa ka adlaw niana dihay Turko nga naningil. Nagsunod ang ubang nagpautang sama sa Lending, ubp. Apan mas lihay pa sa ambubukad si Rosing kay kalit lang nawala, morag tagulilong kon naa nay maningil.

Didto sa merkado diin may tindahan si Rosing samtang

GILBERT TAJANLANGIT BAYOT

Poblacion, Cordova, Cebu

wala siya ug ang tindera ray nahabilin, miabot ang Turko aron maningil.

“Hoy! Ikaw, tindela, hain imo amo? Dako na iya datahon, usa na ka semana wala data-data,” matod sa Turko.

Namakak ang tindera nga wa siya kahibawo kon hain si Rosing nga milakaw kaganiha ra. Apan diay si Rosing mitago ra sa gamayng tabil sud sa tindahan aron malikayan ang Turko.

Tungod sa kadaghan niyag utang wa na siyay maayong kinatulgan. Ang iyang kaanyag napulihan sa kakurayot na niyang mga aping.

“Unsa man ka, Rosing, mobayad kas imong utang? Og dili, buak ning samin sa imong nawong ron!” ni Vila nga manindahay og karne nga iya usab nga giutangan sa karne ug manok.

Diha si Mar-mar, iyang anak, adtong higayuna. Nangutana kini, “Mama Rosing, asa man diay punta ang sweldo ni Papa Hiyong? Mauwaw na ko sa school kay nag-trending kas mga maestra nga katol og mga dila. Dihay akong nadunggan nga dili kay palautang ka lang kundili himantayon ka pas imong isigka tawo!”

Tungod sa iyang mga utang ug sa tabi-tabi sa mga tawo gihugpaan og tumang kasubo si Rosing hangtod nga nakahukom siya nga hunoson ang iyang kinabuhi kay naglisod na gyud siya sa pagbayad sa iyang patong-patong nga mga utang. Apan naabtan siya ni Hiyong didto sa ilang lawak.

“Rosing, ayaw kanag buhata. Way problema nga di masulbad. May panahon pa nga magbag-o ka. Leksiyon na kini sa imong kaambisyusa. Ayaw kab-uta ang langit kay taas ra. Kanaog diha sa imong gitungtongan!” ni Hiyong dayong putol sa pisi sa liog ni Rosing nga maoy gigamit niya sa paghikog.

Taudtaod may miabot nga patrol car sa mga pulis. Usa ka tawo nga nag-amerkana ug nagdag brown envelope uban sa tulo ka pulis nangita kang Rosing.

“Rosing, kinahanglan mamutos na mo kay nilapas na ang gitagal sa banko nga bayran ninyo ang loan nga kining inyong balay maoy collateral,” matod sa tawo nga nag-amerkana nga sinugo sa manedyer sa banko. “Embarguhon na sa banko kining inyong balay.”

Igo na lang nga nagtinutokay sila si Rosing ug si Hiyong.