Way batasan?

Kina-iya natong Pinoy ang daling makapanaway kung dunay makit-ang ngil-ad, bati o hiwing binuhatan dayon litok sa pulong ‘way batasan’ pakapinan pa og insulto nga liwat sa ginikanan.

Kahinumdom pa ko sa wali sa akong uyoan nga pari, si Monsignor Esteban Binghay, nga mipasabot sa tinuod nga pulong ‘way batasan’. Matod niya, kita tanan dunay batasan nga atong nasunod sa atong mga katiguwangan apil ang inpluwensya sa mga tawo nga nagpalibot nato. Ang paglitok og way batasan ngadto sa uban nagpasabot nga sukwahi iyang binuhatan sa imong prinsipyo og pagtoo. Pasabot, dunay batasan apan wa lang hi-uyoni.

Ang pagtudlo og maayong pamatasan magsugod sa balay. Obligasyon natong mga ginikanan, isip unang magtutudlo sa atong mga anak, ang pagmatuto ining mga maayong pamatasan ug hiyas:

Pinaka una ang pagpangayo og pasalamat (thank you) kon dunay madawat o nakatabang. Ikaduha, ang pulong nga palihog (please) kung dunay i-hangyo. Ikatulo ang ‘excuse

me’ kung motabok atubangan sa daghang tawo ug mangayo og pasaylo (sorry) kung makalapas o makasala.

Balik-balika ang pagpahimangno nga maghuwat sa torno kay bastos ang manapaw, mosal-ot ug mosagbat sa nag- linya o nag-kukabildo. Dili sab maayo mangumentaryo ug molitok og ngil-ad o negatibong pulong sa hitsura o kahimtang sa uban labi na kung ang hingtungdan dunay deprensya sa panglawas.

Angay sab tudluan ang mga bata sa pag-respito sama sa pagpananghid una mogamit o manghuwam sa butang nga dili iya. Huwaton una ang tubag, dili moderitso og bira o gamit.

Ang proper hygiene importanti sab nga itudlo sa sayong pangidaron sama sa pagtabon sa baba kung manghatsi o ubhon, dili manghingugmo atubangan sa uban, tok-tok sa portahan ug huwat sa pagtugot una mosulod, hugas sa kamot human magduwa ug una mo kaon, dawat sa kapildihan ug hudyaka sa kadaugan.

Nanghinaot sab ko nga unta atong ipadayon pagpasa sa mga bag-ong tubo ang paghatag sa tam-is nga pagmahal ug tahod sa mga nag una sa duyan pina-agi sa paghalok sa kamot ug amin.