Takdol sa isla
Duha lang ang tuyo ni Ramiro sa pagtunob niya sa puting bunbon sa isla sa Puting Manok: ang pagsuwat og mga balak alang sa usa ka libro ug ang pagsaksi sa usa ka leyenda inigtakdol sa bulan. Apan ang dautan nga kasayuran mao nga ang makasaksi mabangalan nga magkuob sa lapyahan nga wa nay kinabuhi.
Usa ka semana sa wa pa ang takdol, may miduaw niya nga tiguwang. Gitutokan niya ang bayhon niini. Tiguwang na kaayo ug may misteryo ang mga mata nga motanaw kaniya. Mipaila nga siya si Iyo Agustin. Midipig ang kahayag sa hawin nga buwan duol kanila sa kayda sa payag nga gipuyan ni Ramiro. Mihangyo ang tiguwang nga motanaw sa iyang palad. Gihatag niya ang iyang kamot ug dayon gikuptan sa tiguwang. Gibasa ang mga linya sa palad. Kalit misiga ang mga mata sa tiguwang.
“Ikaw ang akong gipaabot. Higayon na nga matapos ang tunglo sa leyenda ning maong isla.” Mihangad kini sa buwan ug may iro nga miuwang sa unahan.
Mitugan ang tiguwang sa sugilanon sa leyenda. Managhigugmaay si Rosenda ug Lauro. Wa makauyon si Don Manolo kang Lauro kay gawas anak og kabos ang inahan niini gidungog nga mamarang. Mao tong naghikog si Lauro kay gipiutan na si Rosenda pagpakigkita kaniya. Pagka sunod adlaw nakita si Rosenda wa nay kinabuhi nagutawutaw sa dagat.
Gikan niadto makita na sa mga tawo ang duha ka mga binuhat nga magparayganay ubos sa kahayag sa takdol nga bulan. Ang makasaksi mamatay kay makakita sa duha nga magtagayay sa himaya nga kanunay niining buhaton sa ilang panagtagbo sa buhi pa sila.
“Sa higayon maglambigit na sila baliha ang imong shirt ug karsones. Imo silang unhan aron masumpa ang tunglo. Makita mo nga mokalit lang unyag tikyop ang takdol morag mahagsa ang buwan sa dagat maglungkaob ang mga balod dayon madungog mo ang ilang mga bakho ug agungong.”
Miabot ang takdol nga bulan. Human na ang 50 niya ka mga balak. Ang ulohan sa uwahing balak nagulohag “Adiyos Rosenda, Adiyos Lauro.” Kapin na sa buwan ang iyang pagestar sa isla sa Puting Manok.
Human masulob ang puting polo shirt ug itom ni yang nanaog siya. Nakita niya ang dako ug lingin nga buwan nga mibuswak sa silangan. Pagabot niya sa giingon sa tiguwang mipasalipod siya sa dakong punoan sa Talisay. Misugod na ang mga balod pagkumot sa dughan sa lapyahan. Sa lawod may mga baruto nga nagsuga. Mibagting sa alas utso ang kampana sa simbahan sa isla.
Mihuros ang mabugnawng hangin. Takulahaw may lawom tingog siyang nadungog. “Lauro, ania na ko!” Unya, may mitubag nga laing lawom nga tingog. “Rosenda, ko!” Tinaw nga nakita ni Ramiro ang duha ka mga linalang nga pulos nga nagduas. Unya, mibanos ang mga hangos ug utnga. Nagpakita na niya ang leyenda sa pulo. Wa siya magusik og mga gutlo gibali dayon niya ang iyang gisulob apil na ang iyang brief.
Kalit nadungog niya ang minatay sa babaye nga gisundan sa bakho sa lalake. Mitungtong siya sa bato aron malantaw ang katapusang seremonya sa gugma. Katahom ni Rosenda ug kaambungan ni Lauro nga mingtanaw kaniya! Kalit nakalabera ang ilang mga hitsura dungan sa paghagno sa buwan sa lawod. Midagan siya apan naabtan siya sa mga balod. Misikad siya. Misikad pa gyud hangtod nahikapan niya ang bunbon ug nalimot siya.
Pagmata ni Ramiro gialirungan na siya sa mga tawo sa isla. Taas nang adlaw. Nangutana siya kon may nailhan ba sila nga Iyo Agustin. Way naningog ug nagpanglingo lang ang mga tawo. Kinsa diay to siya?
(KATAPUSAN)