Karaang makinilya

Dugay na kaayo kining maong makinilya. Tiaw mo ba’y sa 1965 pa. Nia buhi pa gihapon. Nasunod kini ni Perceverando sa iyang amahan nga si Loreto, nga usa ka magsusulat. Inilang magsusulat ang iyang amahan sa iyang panahon. Nahinumdom pa siya nga kanunayng mobisita sa iyang amahan ang mga inilang magsusulat sa Sugbo, sama nila ni Gody Ypon, Laurean Unabia, Nick Mad Rosales ug Ago Pepito. Si Jerry Desabelle, usa ka nobelista nga taga Medellin, mobisita sab sa iyang amahan. Mokalit lang pagbutho kining mga tawhana sa ilang balay. Magsugba sila og isda -- isdang dagko nga paresan nila og tuba. Matod ni Gody Ypon nga tabian ug tistisan kaayo, maayo kuno ang tuba kay ang tu (tumba), ang ba (bangon) kay kon mahubog ka matumba ka apan mobangon ra man sab kuno. Diha kadtoy Kulafu nga bubarato ra unta pero, matod pang Gody, kuyaw kuno imnon kay ang Ku (kurog), ang la (lamba), ang fu (fungkol). Unya manghugyaw sila pagpangatawa.

Giampingan gyud ni Perceverando ang makinilya kay kabilin sa iyang amahan. Aduna kiniy sentimental value. Kon adunay manghulam dili gyud niya pahulamon sa kahadlok

nga maguba sa laing tawo. Nahinumdom pa siya, bayongbayong pa siya niadto, nga usa ka palis may nasaag nga ahente sa ilang balay nga ginganlan og Badoy nga taga Babag, Opon. Nagpautang kini og makinilya. ‘Singer’ ang ngalan sa makinilya. Kiniyentos pesos ang balor. Sa kaikag sa iyang amahan nga makabaton og makinilya nga sarang niyang magamit sa pagpanulat, way daghang sugilanon gidawat sa iyang amahan ang tanyag ni Badoy ubos sa kasabutan nga datahan kini og trayenta pesos matag bulan.

Sa kanunayng paggamit ni Perceverando sa makinilya naguba kini. Nabali ang usa ka tekla, ang letrang ‘A.’ Maayo gani aduna siyay kaila nga mangangayo og makinilya, si Jun Banes, nga anaa sa dalan D. Jakosalem, dakbayan sa Sugbo.

Aduna silay kompyuter si Perceverando, apan tapulan kaayo motudlo kaniya ang iyang mga anak unsaon kini paggamit gikan sa pag-encode hangtod sa pag-print sa manuskrito. Mao nga wala na lang siya mangandoy pa nga makat-on sa kompyuter. Igo na nga anaa siyay makinilya nga magamit inigsulat niya sa iyang mga obra. Nakat-on siya pagsulat kay ang iyang amahan nga si Loreto, sa buhi pa, kanunayng mopahimatngon kaniya, “Pagtuon og sulat, Rando. Makat-on ra ka. Basa lang kanunay, unya sulat. Mao ra na. Bantayi ang pamaagi.”

KARONG buntaga gustong mosulat og sugilanon ni Perceverando, apan igo lang niyang gihungit ang papel sa makinilya kay didto sa atbang ang iyang pagtagad, nadani kang Rosamie, batan-on ug maanyag niyang silingan nga nanilhig sa nataran sa ilang balay. Wala mamilok ang mga mata ni Perceverando nga nagsudong kang Rosamie kansang daster nga gisul-ob igo lang misaylo sa iyang sampot.

“Kaputi ug kais-is sa paa ni Rosamie!” nagkanayon ang iyang hunahuna. Misamot pa gyud ang iyang gibating kahigwaos dihang nabantang sa iyang mga mata ang nagtingabngab nga dughan sa dalaga tungod sa kadako sa liab sa daster niini. Daw nagpanikad sa kabus-ok ang duha ka gagmayng bulkan sa dughan ni Rosamie. Ang bigot ug maayong pagkalalik niyang lawas naghiting-hiting sa kamatentalon; sa iyang lamurok nga mga aping milubyok ang duha ka kandiis, daw biawan sa kaluoy, ug ang iyang mga ngabil daw gigisi ni Bathala nga nag-agos sa katamis. Basta lagi, bakakon ra kaayo ang anak ni Adan nga dili maibog kaniya.

Naghunahuna si Perceverando og dugokan sa iyang sugilanon nga sulaton ganiha nga nabaraw sa iyang paglantaw kang Rosamie nga nanilhig. Unya misantop sa iyang hunahuna nga sulaton ang sugilanon sa gugma diin siya ug si Rosamie nagkahigugmaay.

Morag naglutaw ang iyang mga tudlo nga nanukdok sa mga tekla sa karaan niyang makinilya.

(KATAPUSAN)