Presidente maka-pardon sa kaugalingon?
Mokabat sa 27 ka mga alyado ug mga kanhi staffers ang gihatagan ni US President Donald Trump og pardon sa dayon niyang biya sa katungdanan. Ang uban miangkon nga sad-an sa krimen nga gipasaka batok kanila, samtang ang uban gikonbikto sa korte.
Daghan ang nagpaabot nga kon wa na si Trump sa katungdanan ug wa nay presidential immunity, mag-asod ang mga kasong kriminal batok kaniya. Mitumaw karon ang pangutana kon si Trump, nga gi-impeach sa US House of Representatives apan gi-absuwelto sa US Senate, maka-pardon ba sa iyang kaugalingon?
Way klarong tubag niini didto sa Estados Unidos. Ang ilang konstitusyon igo lang niingon nga ang presidente mahimong mohatag og pardon ni bisan kinsa, gawas lang sa mga kaso sa impeachment. Mahimo sab nga maka-pardon ang ilang presidente sa wa pa makonbikto ang usa ka tawo o bisan wa pa gani mapasaka ang kaso.
Si kanhi Chief Justice Artemio Panganiban, sa usa ka lindog, niingon nga ang pulong nga “grant” nga gigamit sa US Constitution nagpasabot nga lahi ang tawo nga naghatag sa pardon ug lahi usab ang tawo nga gihatagan niini. Sa ato pa, si Trump maka-pardon ni bisan kinsa apan di sa iyang kaugalingon.
Dinhi sa Pilipinas, klaro nga ang usa ka presidente di maka-pardon sa iyang kaugalingon kay ang pardon mahimo lang nga ihatag human makonbikto ang usa ka tawo ug nahimo nang final ang hukom. Way pardon alang sa mga kaso sa impeachment ingon man sa kalapasan sa balaod sa eleksyon kon dunay pagtugot sa Commission on Elections.
Ang Section 19, Article VII (Executive Department), 1987 Constitution, nagkanayon. “Except in cases of impeachment, or as otherwise provided in this Constitution, the President may grant reprieves, commutations, and pardons, and remit fines and forfeitures, after conviction by final judgment.”
Adunay duha ka matang sa pardon, conditional pardon ug absolute pardon. Ang absolute pardon nagpasabot sa “total extinction of the criminal liability” sa makadawat niini. Nahibalik ang tanang mga sibil ug politikanhong katungod sa konbiktado, lakip na sa pagbotar ug pagdagan sa eleksyon.
Samtang ang makadawat sa conditional pardon kinahanglan nga mosubay ug magtamod sa mga limitasyon ug mga lagda nga ipatuman sa usa ka pardon officer, kay kon di, mahimong ma-revoke ang pardon.
Dunay mga dagkong personalidad nga gihatagan og pardon dinhi sa Pilipinas. Lakip niini si US Marine Joseph Scott Pemberton, nga nakonbikto sa kasong homicide ug nakasilbi sa iyang sentensiya tungod sa pagpatay sa usa ka Pilipino nga transwoman nga si Jennifer Laude. Gihatagan siya og absolute pardon ni Presidente Rodrigo Duterte.
Si kanhi presidente Joseph Estrada, nga nakonbikto sa kasong plunder, gi-pardon ni kanhi presidente Gloria Macapagal Arroyo sa 2007. Nidagan siya sa pagkamayor sa Manila ug nidaog.
Gihatagan usab og pardon ni Presidente Duterte ang aktor nga si Robin Padilla sa 2016 nga nagpabalik sa hingpit sa iyang civil ug political rights. Gi-pardon siya ni kanhi presidente Fidel Ramos sa 1998 apan wa ilakip ang pagpabalik sa iyang mga sibil ug politikanhong katungod.