Takna sa paghilak
Si Catalina maoy labing matahom nga babaye dinhi sa sityo Kamalig. Anaa kaniya ang kaanyag nga maoy gipangandoy sa kaulitawhan dinhi sa ilang dapit. Pero bungol siya ug igo lamang mopahiyom sa mga lalake nga mopadayag sa ilang pagbati ngadto kaniya. Unsa man diayng matanga sa lalake ang iyang gusto?
Kanang lalakeng dato? Kanang lalakeng inila sa katilingban? O di ba, kanang lalake nga naghupot og taas nga katungdanan sa gobyerno? Anugon kaayo ang gugma nga gihalad kaniya, ilabi na kadtong nagpadayon sa ilang paghalad.
Karon lang gikasab-an ni Catalina si Diosdado, ang manananggot sa sityo Lindog Lubi nga taudtaod nang nangulitawo kaniya.
“Unsay pagtuo nimo nako, Dado, pobre ko, nga ulitawhan man lag manananggot? Basig nayabag ka na! Pauli sa inyo, uy! Nanimaho ka lag tuba!” singgaak ni Catalina nga daw usa ka himungaan nga milabok sa sunoy nga mibirig-birig niini.
Miduko lang intawon si Diosdado. “Bisan og ingon lang ko ini, Cat, adunahan kog kasingkasing kay tim-os kong magmahal. Kon imo kong sugton ug higugmaon, ihatag ko nimo ang imong gusto. Ipanumpa ko kana,” ni Diosdado nga namahid sa iyang mga luha nga nanglugmaw sa iyang mga mata.
“Unsay ihatag nimo nako, kanang sugong nimo nga gitapukan sa mga langaw ug lagong?” Way paglurang ang pagpanghimaraot sa dalaga sa ulitawong manananggot nga hinayhinay nga nanaog sa silong aron mopauli.
Ingon niana si Catalina. Mata-pobre siya ug morag may kaligutgot sa mga lalake. Wala siyay gipili, ma-dato man o ma-pobre. Wala silay luna sa kasingkasing sa dalaga. Hinuon, maayo ang ilang kahimtang, kay kapitan man sa barko ang iyang amahan nga atua mag-biyahean sa gawas.
DAGHAN nang mga tuig ang nanglabay ug nalimot na si Diosdado sa mga pagtamay ni Catalina kaniya. Wala na siya mahibawo kon hain na karon si Catalina kay sukad niadtong pagka sunog sa ilang balay nga nalakip ang iyang amahan ug inahan kay na-trap sa renehasang bentana, may nakasulti kang Diosdado nga ang dalaga nikuyog sa iyaan niini sa Manila ug misulod isip katabang sa panimalay, kay wala na makapadayon sa iyang pagtungha.
Ug kay si Diosdado giubayan man sa maayong kapalaran, na-adunahan siya. Nakakaplag siyag puthawng kaban nga may sulod nga mga barita sa bulawan. Nakawotan kini niya ilawom sa kalubihan nga iyang gisanggutan. Duna na siyay daghang negusyo nga naglakip sa usa ‘department store’ sa ilang lungsod. Naminyo siya sa usa ka CPA ug may tulo sila ka anak nga pulos na propesyunal.
Usa ka adlaw niana didto sa kalubihan nga gisanggutan niya kaniadto nga napalit na niya, makigkita si Diosdado sa manananggot aron motangway og tuba kay bisan dato na siya moinom gihapon siyag tuba. Si Paulino ang manananggot nga maoy mipuli sa iyang gisanggutan nga mga lubi kanhi. Naabtan niya didto ang usa ka babaye nga asawa ni Paulino. Ug wala siya makatuo dayon nga ang na-asawa ni Paulino mao si Catalina.
Maulawon nga miduol si Catalina kang Diosdado ug miingon, “Dado, pasayloa ko sa nabuhat ko kanimo kaniadto! Gigabaan ko sa Ginuo sa akong pagka mapahitas-on!” Unya mihilak siya.
“Okey ra, Cat. Ingon ana gyud ang kinabuhi, morag ligid sa trak. Karon, tua kini sa ubos; unya, adto na pod sa itaas. Ingna unya si Paulino nga magpahatod kog tuba sa balay,” ni Diosdado nga mitalikod aron molakaw. Wala niya lingia si Catalina nga nagpaagay sa mga luha samtang nagtan-aw kang Diosdado nga nagka-layo. Takna karon nga siya na sab ang mohilak. (KATAPUSAN)