Panguwarta sa kalag nga mga kawani
Usa sa labing karaan nga sakit sa mga politiko mao ang pagbayad sa ilang politikanhong mga utang ginamit ang panudlanan sa katawhan. Labing sayon nga paagi sa paghimo ini mao ang pagpahimutang sa ilang mga dumadapig sa mga trabaho nga wa silay nakamaohan.
May mga higayon gani nga ibutang sila og trabaho nga di kinahanglan nga motungha. Sa karaang panahon mopakita lang sila sa petsa 15 ug petsa 30 matag buwan aron pagkobra sa ilang suholan. Karong may ATM na, di na g’yud gani kinahanglang magpakaaron-ingnon bisan sa paglili na lang.
***
Sa pagdis-og sa panahon, nisamot inay nga naibanan ang kahakog sa mga politiko. Gipasanginlan na sila nga nangilad lang nga may mga kawani nga gisuweldohan. Gawas nga wa pakita ang mga kawani, di pa g’yud sila tinuod. Lapad na kaayo ang pagpangawat sa buhis sa katawhan pinaagi sa ghost employees.
Apil sa gipasanginlang may kaliboan ka ghost employees mao ang mga Binay sa Makati City. Bisan si Presidente Rodrigo Duterte dihang mayor pa sa Davao City gikuwestiyon sa Commission on Audit tungod sa iyang pagsuweldo og 11,246 ka kawani nga wa igkita.
*** Nagkalainlain ang mga paagi sa pagpalusot sa ghost employees. Sa usa sa mga dapit dinhi sa Sugbo, tinuod g’yud nga mga dumadapig sa mga politiko ang gipatrabaho, kasagaran nila tigsilhig sa kadalanan, uban ang tag-unom ka buwan nga mga kontrata.
Human sa duha o tulo ka buwan, giingnan ang mga kawani nga pulihan na sila sa uban pang nakatabang sa kampanya nga nagkinahanglan sab og trabaho.
***
Apan way bag-ong mga kawani nga gikuha. Padayong gigamit ang ilang mga ngan apan ang mga politiko na maoy nikobra sa ilang suholan ug mga benepisyo, apil nang bonuses sa pagtapos sa tuig. Wa hinuon gisipong sa mga politiko ang tanang suholan sa ghost employees. Gibahin-bahin sab sa ilang mga sinaligan.
Maong nisibaw pag-ayo ang mga termino nga 2-in-1, 3-in-1, 4-in-1, 5-in-1 ug uban pa: Agad sa pila ka ghost employees ang idestino sa usa ka sinaligan aron nga siya ang mokobra sa suholan ug mga benepisyo sa mga kanhi kawani nga way kalibotan nga padayong gigamit ang ilang ngan.