Pangurakot sa mga balaod
Puwerteng sukoa sa mga senador. Pagkahibawo nga way nakonbikto sa balaod batok sa agricultural smuggling nga ilang napasar pito ka tuig ang nilabay. Angay lang. Kay imbes mabadlong nisamot ang pagpayuhot sa bugas, asukar, karneng manok ug baboy, ug sibuyas. Mas angay tang masuko: Minilyon ka pesos ang atong gasto sa pagpanday sa Kongreso sa mga baludnon; minilyon ka pesos sab ang atong gasto sa pagsubli ug pag-aprobar sa Malacañang sa mga balaod; ug laing minilyon ka pesos ang atong gasto pagpalihok sa mga ahensiya sa pagpatuman sa mga balaod.
Pero hilas-hilas ang kasuko sa mga senador. Nahibawo sila nganong napakyas ang balaod sa 2016 ug ubang nahaunang mga balaod batok sa smuggling:
• Labihang daghana ug dagkoa sa mga buslot sa mga balaod nga bisan, ug labi na, ang mga kabaw makalusot;
• Taphaw ang mga probisyon sa mga balaod tungod sa pagyango sa mga senador ug mga kongresista sa gamhanang mga interes sa negosyo ug politika nigawong nila; ug
• Nihit ang kaligdong sa Bureau of Customs (BOC) ug ubang ahensiya tungod sa tentasyon sa mas daghang kuwarta.
Ang paspas nga pag-usab sa Kongreso sa duha ka balaod --ang SIM registration ug ang fixed term sa AFP officials-- mao lang ang kinabag-ohan nga mga ebidensiya sa pataka ug kuwestiyonable nga proseso sa pagpanday sa mga balaod. Ang pinaburot nga pork barrel sa mga senador ug mga kongresista, nga gisukip sa binilyon ka pesos nga pundo sa nagkalainlaing mga ahensiya, maoy tinuig nga pahinumdom. Sa ilang pangurakot sa balaod sa atong nasudnong budget.
Bisan makatsamba pa sila sa pagpanday sa labing tarung nga mga balaod, ang implementasyon na sab maoy magkayamukat. Nga malikayan kon tutokan sa gobyerno ang mas lisod nga trabaho: Ang paglimpiyo sa burukrasya, apil nang BOC ug Department of Agriculture, gikan sa mga balhibuon og kamot. Pero kinsa may manilhig? Ang pinili nga mga opisyal nakadaog sa vote buying, fake news, ug paglubag sa mga balaod. Ang tinudlo nga mga opisyal nakatungtong sa puwesto tungod sa kasikit sa luwag di sa katakos. Di tang kapaabot og tam-is nga bunga sa dunot nga punoan. Ang mas dakong trahedya mao nga ato silang gipasagdan. Nga magpatuyang.