Echa z Kaukazu

Udało mi się zbudować drzewo genealogiczne rodziny Cerkaskich. A teraz chciałabym upewnić się co do pochodzenia nazwiska: czy słusznie podejrzewam, że ma ono coś wspólnego z Czerkasami na Ukrainie i z żyjącymi tam niegdyś Czerkasami?

Monika Białkowska Tak, Pani Moniko. Nazwisko jest odmiejscowe i pochodzi od nazwy ukraińskiego miasta (także regionu) zamieszkiwanego przez Czerkasów (Czerkiesów). Także: Czerkawski, Cerkawski, Czerkieski. Ale uwaga! Czerkies, Cerkies albo Czerkas funkcjonowały w dawnej polszczyźnie (zob. S.B. Linde) jako metaforyczne określenia młodego przystojniaka, eleganta, modnisia. Dotyczyło to zarówno stroju, jak i fryzury. Nazywano tak również zucha, junaka, kogoś odważnego, dzielnego. Z. Gloger odnotowuje, że czerkieska moda pojawiła się za Augusta III. „Były to kontusze i żupany, tylko do kolan, bez fałdów z tyłu”. Typowym elementem męskiego kaftana były gilzy, do dziś stanowiące element stroju kaukaskiego. Nazywa się tak obecnie 156 Polaków.

Poszukuję źródeł pochodzenia nazwiska Sorbian. Spotykam się z pisownią przez „j” – Sorbjan. Jedna z wersji mówi, że może być pochodzenia ormiańskiego – od Ormian, którzy osiedlili się w tych stronach ok. XVI wieku. Za tą wersją przemawia fakt, że nazwiska ormiańskie w większości kończą się na „-jan” (dawno temu na Uniwersytecie Łódzkim bibliotekarka zasugerowała, iż mam nazwisko ormiańskie). Druga z wersji sugeruje, iż pochodzi od „siorbania”. Mało ciekawe. Pozdrawiam z Niekłania (powiat konecki).

I znów pułapka, gdyż przedrostek od razu wskazujący na ślad ormiański, wiedzie nas na… manowce. A wszystko przez -e, które z czasem przeszło w -o. Etymologia zaś dowodzi, że nazwisko Sorbjan wywodzi się od Serba (Sarba – w staropolszczyźnie), choć wtórnie też może pochodzić od sorbać (serbić, sarbać, czyli siorbać, ssać, chlipać). Niemniej droga wiedzie nas ku Słowianom zachodnim i Łużycom, a nie ku szczytom Kaukazu. Stu Polaków nosi to nazwisko.

Od dłuższego czasu, jako pasjonat historii, próbuję znaleźć etymologię nazwiska Miękus. Najwięcej osób o tym nazwisku zamieszkuje okolice Radomia, skąd wywodzi się mój dziadek.

Łukasz Miękus