Mylący język dynamiki
Od lat uważam fizykę za jedną z najbardziej fascynujących dziedzin nauki. Powodów tego stanu jest kilka, ale niewątpliwie jednym z najważniejszych z nich jest język, którym opisujemy zjawiska fizyczne. W zeszłym tygodniu opisałem przygody, jakie możemy przeżyć, gdy chcemy rozmawiać o elektryczności. Ale nawet dziedzina tak pozornie prosta jak dynamika potrafi zastawić niejedną językową pułapkę.
Najlepszym tego przykładem jest polski czasownik pchnąć, tłumaczony w większości kontekstów na angielski jako push ( They pushed the box into back of the warehouse. – Popchnęli pudełko w głąb magazynu.). Ale ponieważ pchnięcie pchnięciu nie jest do końca równe, to angielski przewidział dla niego również kilka synonimów. Jednym z nich jest nudge, którym określimy delikatne popchnięcie lub przesunięcie obiektu lub osoby ( Even though the earthquake was one of the strongest in history, it still failed to even nudge the building. – Mimo że było to jedno z najsilniejszych trzęsień ziemi w historii, i tak budynek pozostał niewzruszony.).
A skoro o trzęsieniach mowa, to również silniejsze i gwałtowniejsze odmiany pchnięć znajdą dla siebie określenia w angielskim. Jeśli zatem chcemy podkreślić, że zostaliśmy celowo popchnięci przez kogoś z dużą siłą, możemy użyć słowa shove ( The man shoved the other people out of his way as he ran from the police. – Mężczyzna odpychał ludzi, próbując stworzyć sobie drogę ucieczki przed policją.). Jeśli – wraz z celowością – zechcemy zaznaczyć, że pchnięcie było ukierunkowane, możemy użyć czasownika thrust ( She thrust the pages into my hand and stormed out of the office. – Wepchnęła mi strony do ręki i ostentacyjnie opuściła biuro.). Thrust jest zresztą mylące również z innego względu – jako rzeczownik określa on tzw. ciąg silnika ( The thrust was too weak to make the craft leave the ground. – Ciąg był zbyt słaby, by pojazd opuścił ziemię.). To z kolei doprowadza nas do czasownika ciągnąć, który w angielskim również otrzymał multum odpowiedników.
Najpowszechniej stosowanym z nich jest oczywiście pull ( They pulled the rope and lifted the crate. – Pociągnęli za linę i podnieśli skrzynię.). Silne i gwałtowne pociągnięcia nazwiemy z kolei tug ( The child tugged at his mother’s sleeve. – Dziecko ciągnęło matkę za rękaw.). A jeśli będziemy chcieli podkreślić długość czasu, jaką to ciągnięcie trwało, użyjemy wyrazu haul ( It took hours before the tiny tugboats could haul the huge ship into port. – Zajęło godziny, zanim małe holowniki wciągnęły olbrzymi statek do portu.). Słowo to jest zresztą częścią składową wyrażenia to be in something for the long haul, którym nazwiemy długoterminowe zaangażowanie się w jakąś działalność. Not a shove but a push
in the right direction.