Wskazać czy odmówić?

Wycena spadku powinna być obiektywna i odzwierciedlać jego realną wartość, zatem jego oszacowanie dokonane przez wynajętego przed procesem sądowym rzeczoznawcę, jak i w toku postępowania sądowego przez biegłego sądowego powinno opierać się na takich samych kryteriach, zgodnie ze sztuką.

W orzecznictwie sądowym jednolicie przyjmuje się, że obliczenie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, powołującego się także na Ministerstwo Sprawiedliwości, Inspekcja Transportu Drogowego nie może karać za odmowę wskazania osoby kierującej pojazdem zarejestrowanym fotoradarem, za przekroczenie prędkości. Czy to znaczy, że na wezwanie ITD do zapłaty mandatu lub wskazania sprawcy, gdy nie pamiętam, kto kierował moim samochodem (a nie byłem to ja), mogę nie odpowiedzieć i nic mi nie grozi?

– Krzysztof Wiśniewski (e-mail) Mamy pewne wątpliwości. Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministerstwa Sprawiedliwości, ITD ma jedynie prawo ujawniania wykroczeń (i kierowania do sądów wniosków o ukaranie popełniających je kierowców) polegających na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości oraz niestosowaniu się do sygnałów świetlnych. Mamy jednak wrażenie, że zapomniano o rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 2011 r. „ w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Transportu Drogowego oraz pracownikom Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego” (Dz.U. z dnia 30 czerwca 2011 r., nr 135, poz. 790 z późn. zm.) wydanego na podstawie art. 95 § 5 ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia inspektorzy ITD są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone np. w art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń, czyli za niewskazanie na żądanie uprawnionego organu, komu powierzono pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie.

Wycena

Chcieliśmy z bratem polubownie załatwić sprawę zachowku, więc wynajęliśmy rzeczoznawcę, żeby wycenił wartość spadku. Brat wypłacił mi zachowek wedle tej wyceny, choć ja się z nią nie zgadzam. Czy biegły sądowy będzie stosował te same kryteria wyceny co rzeczoznawca? Czy powinnam poczekać dwa, -trzy lata, gdy ceny nieruchomości wzrosną i dopiero wtedy powołać biegłego?

– Stanisława Kotlińska (e-mail) orzekania o roszczeniach z tego tytułu (zasada prawna wyrażona w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26.03.1985 r., sygn. akt III CZP 75/84, opubl. w OSNC 1985/10/147), przy czym jeżeli w sprawie orzeka sąd drugiej instancji, to chwilą ustalenia wartości spadku jest chwila wydania orzeczenia przez ten sąd. Także z treści art. 995 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że wartość przedmiotu darowizny (doliczanej do spadku przy obliczaniu zachowku) oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Konsekwencją powyższego jest możliwość, że wartość spadku (oraz ewentualnych doliczanych darowizn i zapisów windykacyjnych) wzrośnie w okresie od jego otwarcia do wydania orzeczenia o zachowku, co przełoży się na wysokość zasądzonego zachowku. Roszczenie o zachowek przedawnia się. W przypadku spadków otwartych od 23.10.2011 r. roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu, zaś roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Pięcioletni termin ma zastosowanie do powyższych roszczeń powstałych przed 23.10.2011 r., jeśli w tamtej dacie nie były już przedawnione (do 23.10.2011 r. obowiązywał trzyletni termin przedawnienia).

Prawo do zachowku

Kilka lat przed śmiercią ojca siostra namówiła go, by przepisał na nią cały majątek. Pod koniec życia ojciec miał tylko niewielką rentę, problemy neurologiczne i początek demencji starczej. Siostra – która się nim opiekowała, gdyż mieszkała w tej samej miejscowości co on – twierdzi, że nic mi się nie należy, bo ojciec jej wszystko darował i nie sporządził testamentu. Ja mieszkam 50 kilometrów dalej, ale odwiedzałam ojca. Czy mogę domagać się od siostry należnego mi spadku lub zachowku?

– Jolanta Grecka z Lublina Jeżeli ojciec nie sporządził testamentu, to znaczy, że Pani nie wydziedziczył i że dziedziczy Pani spadek po ojcu na podstawie przepisów ustawowych. Gdy spadek jest symboliczny (skoro zmarły wszystko darował przed śmiercią Pani siostrze) i nie pokrywa Pani zachowku, może się Pani – jako zstępna spadkodawcy – domagać od siostry uzupełnienia zachowku. W orzecznictwie sądowym (i nie tylko) przeważa pogląd, z którego wynika, że roszczenie o zachowek może być realizowane przez spadkobierców zarówno ustawowych, jak i testamentowych (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lutego 2004 r., sygn. II CK 44/02). Zgodnie z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego, „ jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”. Roszczenie o uzupełnienie zachowku ulega przedawnieniu.

Koszty opinii biegłego sądowego

Chcę założyć sprawę w sądzie dotyczącą nieruchomości. Nie obędzie się bez konieczności jej wyceny przez biegłego sądowego. Jakie są koszty takiej opinii? – Marcin Leśniak (e-mail)

To zależy – w przypadku nieruchomości z reguły jest to od około 1000 do 3000 złotych. Zgodnie z treścią art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, „ biegłemu powołanemu przez sąd przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków niezbędnych dla wydania opinii”. Wysokość wynagrodzenia bie- głego ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków – na podstawie złożonego rachunku. Wynagrodzenie biegłych oblicza się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy albo według taryfy zryczałtowanej określonej dla poszczególnych kategorii biegłych ze względu na dziedzinę, w której są oni specjalistami. Wynagrodzenie biegłego będącego podatnikiem VAT podwyższa się o kwotę podatku VAT.

Szereg szczegółów dotyczących wynagrodzeń biegłych sądowych znajduje się też w obowiązującym rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. „ w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym”.

Zgodnie z treścią art. 1018 § 3 Kodeksu cywilnego, „ oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym”. Wedle z kolei art. 19 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej, „ konsul wykonuje czynności notarialne, a w szczególności poświadcza własnoręczność podpisów i znaków ręcznych na dokumentach”.

W opisanych okolicznościach córka może więc np. udzielić Pani pełnomocnictwa do odrzucenia spadku po dziadku. W tym celu powinna sporządzić takie pełnomocnictwo na piśmie, a następnie potwierdzić u konsula własnoręczność swojego podpisu na nim. Tak sporządzone i poświadczone urzędowo pełnomocnictwo córka powinna dostarczyć Pani. W oparciu o takie pełnomocnictwo może Pani – działając w imieniu córki – odrzucić spadek po jej dziadku. Zgodnie z treścią art. 640 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, „ oświadczenie o (...) odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie”.

Kłopot z przyjazdem

Odrzuciłam spadek po ojcu. W moje miejsce „weszła” córka (bezdzietna), która chce odrzucić spadek po dziadku, ale w związku z pracą za granicą jej przyjazd do kraju jest kłopotliwy. Czy można to załatwić u niej na miejscu?

– Halina Pacha z Łazisk Górnych

Rys. Mirosław Stankiewicz