Wiatr od wschodu
Małą zmorką mego dzieciństwa było nazwisko, które wśród dzieciaków i nie tylko budziło wesołość i zdziwienie. O literowaniu w szkole i urzędach już nie wspomnę.
Ojciec urodził się w Gostyniu w zaborze pruskim. Wśród rodzeństwa był najmłodszy. Nie była to żadna szlachta, ale skromne mieszczaństwo.
Joanna Bajor z domu Bzdęga Pani Joanno, akurat nie ma wątpliwości, że początkiem jej nazwiska (także w postaci Bzdenga) jest rzeczownik bzdęga, określający złe jedzenie, zły napój. Dziś nazwisko Bzdęga nosi 575 Polaków, a tylko 23 Bzdenga.
Poszukuję przodków ze strony mamy z Mariampola na Ukrainie. I proszę o etymologię ich nazwisk: Szkredka, Duszeńko i Tarnawski. Czy ewentualnie któreś nazwisko ma pochodzenie szlacheckie, ewentualnie ukraińskie? Byłam w tym roku po raz pierwszy na Ukrainie, ale nic wiążącego nie znalazłam, a chcę odtworzyć drzewo genealogiczne.
Władysława Szkredka (19) pochodzi od rzeczownika skręt, czyli sznur, lub zakręt. Duszeńko (479), oczywiście od duszy, tu w wer- sji wschodniej i zdrobniałej. Tarnawski (2149) natomiast jest XVIII-wiecznym nazwiskiem odmiejscowym od Tarnawy. Było kilka wsi o tej nazwie, powstałej od staropolskiego tarnu (tarnina), czyli ciernia. W nawiasach podaję ich współczesną frekwencję. To nazwiska polskie, używane na Kresach Wschodnich. Czy były szlacheckie? Tarnawski na pewno, gdyż znamy dwa herby związane z tym nazwiskiem: Janina oraz Kroje.
W tym roku odwiedziłem rodzinne strony moich przodków. Wilno i okolice. Przeżycie trudne do opisania. Czytam Pana artykuły i obaj z wnuczkiem poczuliśmy potrzebę zgłębienia etymologii nazwisk: Sakowicz, Ziniewicz, Dzikowicz, Dziedziukiewicz, Chruściel – to nazwisko przodków ze strony ojca.
Krzysztof Chruściel, Łuków Sakowicz (2712) to zacna, sięgająca XIV wieku godność, powstała od rzeczownika sak, czyli pułapka na ryby lub ptaki (wór, sidła). W nazwisku Ziniewicz (617) rzeczywiście pobrzmiewają Kresy, bowiem dająca początek nazwisku nazwa osobowa Zin pochodziła od imion Zenon, Zinovij, Zinajda. Dzikowicz (331) jest nazwiskiem notowanym już w 1440 roku, a pochodzącym od przymiotnika dziki (nieoswojony) lub rzeczownika dzik. Dziedziukiewicz (jest tylko 1!) wywodzi się od… dziada, zaś Chruściel jest (3796) nazwiskiem… ptasim, bo chruścielem nazywano kiedyś derkacza.
Skąd się wzięło?
Miotke, pomorska wersja nazwiska Miotka, powstałego od miotać. W zasobie PESEL 839 nazwisk.
Willich, odimienne nazwisko wywodzące się od Wilhelma. W użyciu 59.
Pepłowski, XV-wieczne nazwisko odmiejscowe, od Pepłowo (płockie), a pochodzące od peplać, pepłać, czyli pluskać, paplać. 847 nazwisk.
Hołubasz, wywodzi się od XV-wiecznej nazwy osobowej Hołub, czyli gołąb. Nosi to nazwisko 24 rodaków.
Lampart, od nazwy egzotycznego drapieżnika. Metaforycznie: hulaka, włóczęga, obibok. 708 nazwisk.
Bełczowski, pochodzi od podstawy bełk-, bełcz- jak w gwarowym bełkać, bełczeć – szumieć, bełkotać; albo staropolskiego rzeczownika bełk – wir, szum. W zasobie 285 nazwisk.