Siedzi na topoli i buni

Na początku II połowy XIX wieku grupa ludzi z Mazowsza przybyła do tworzącej się miejscowości – Podwołoczysk nad Zbruczem. Chcieli się osiedlić oraz zatrudnić w powstającym przygranicznym dużym węźle kolejowym. Grupa przybyłych na Kresy to zubożała szlachta, urzędnicy i rzemieślnicy. Miejscowi nazwali ich Mazurami. Wśród przybyłych był mój pradziadek Buniakowski. Jest to nazwisko rzadko występujące – w Polsce jest tylko dziewięć osób o takim nazwisku (w tym trzy to moi krewni). Skąd pochodzi to nazwisko i co oznacza?

Janina z Boniakowskich (urzędnicy najpierw „u” zmienili na „ó”, a następnie

zgubili kreseczkę) Pani Janino, jeśli przyjmiemy nazwisko pradziadka jako wyjściowe, to możemy założyć, że pochodzi ono od gwarowego czasownika bunić, czyli pierdzieć. Wywodzi się stąd także takie nazwiska, jak m.in.: Bunicki, Bunik, Buniewicz, Bunik, Buniewski. W gwarze istniał też rzeczownik bunia, jak nazywano pękate naczynie gliniane z szyjką bez dzióbka, w którym przechowywano olej, ocet lub wódkę. Zmodyfikowany zapis nazwiska tłumaczy pani trafnie i jest to dość łatwe do udowodnienia, bo wystarczy przebadać wpisy metrykalne z ostatnich kilkudziesięciu lat. Co do nazwy przybyłych nad Zbrucz, to już w średniowieczu mieszkańców Mazowsza zwano Mazurami, dopiero później przeniesiono znaczenie tego określenia na ludność zamieszkującą krainę jezior. Obecnie nazwiska Boniakowski używa 216 osób, zaś Buniakowski tylko 8 (według bazy PESEL).

Mam nadzieję ustalić, skąd się bierze nazwisko Topolewski (nasza gałąź rodzinna zamieszkiwała Warmię). Ojciec wspominał, że mieszkaliśmy przeszło 200 lat w okolicach Nowego Miasta Lubawskiego, Lubawy, Iławy. Starałem się pozyskać dane z ksiąg metrykalnych parafii. Nie udało się to przed kilkoma laty, proboszcz wyjaśniał, że księgi nie wróciły z Niemiec. Nazwisko rodowe matki: Karnowska, a pochodziła z dzisiejszego woj. pomorsko-kujawskiego. Dane o tej gałęzi rodziny też bardzo mnie ciekawią.

Jan Topolewski Panie Janie, etymologia nazwiska Topolewski jest oczywista. Pochodzi od nazwy miejscowej Topolowa, ta zaś po- wstała od nazwy popularnego drzewa. Nazwisko występuje na terytorium całego kraju i używa go 1509 rodaków. Karnowski też jest nazwiskiem odmiejscowym, powstałym od nazwy Karniewo lub Karniowice, te zaś od podstawy karny, czyli posłuszny. Nosi to nazwisko 975 Polaków.

Skąd się wzięło?

Cwynar, od dawnego niemieckiego czasownika zwirner: skręcać podwójnie nić. Rzemieślnik tkacki wytwarzający nić skręcaną z lnu i konopi lub jedwabiu zwał się Zwirnmacher, Zwirnmann lub Zwirner. Pochodzą stąd Cwernar, Cwyrnar, Cwynar (oprac. Z. Klimek „Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych”, cz. 5). W zasobie 1980.

Kraczko, notowane już w 1399 roku, pochodzi od czasownika kraczać, kroczyć. W użyciu 31 nazwisk. Górka, od: mała góra. 11 203 nazwiska. Ślipek, od gwarowej nazwy okonia (ślipek) lub czasownika ślipieć, wysilać wzrok. 602 nazwiska.

Bernacki, odimienne od Bernarda. W użyciu 4305 nazwisk.