O łamaniu i zaczynaniu
Nie ma lepszego określenia na współczesny angielski niż tygiel, w którym przez wieki mieszało się wiele wpływów z najróżniejszych języków świata. Jednym z najważniejszych i najstarszych składników tej mieszanki jest mowa, którą na Wyspy Brytyjskie w okolicach V wieku wprowadzili Anglowie i Sasi, a której pozostałości do dziś są używane. Wiele nadal zachowało oryginalne znaczenie, ale kilka poszerzyło je do rozmiarów, które nawet native speakerowi potrafią sprawić kłopot.
Takim wyrazem jest czasownik break, który dawniej opisywał czynność łamania czegoś ( He was lucky that punch only broke his nose. – Miał szczęście, że uderzenie tylko złamało mu nos.) lub jego rozbijania na kawałki ( The vase broke after it fell from the table. – Wazon potłukł się, gdy spadł ze stołu.). Można go także użyć jako zamiennika polskiego określenia „przebić” ( She broke the upper layer of the fabric when she hit a branch. – Kiedy uderzyła w gałąź, przebiła górną warstwę tkaniny.). Dziś używa się go również, by zastąpić polski wyraz „popsuć”, zwłaszcza gdy mówimy o urządzeniach mechanicznych albo elektronicznych ( After the laptop broke for the tenth time, he bought a typewriter. – Po tym, jak laptop zepsuł mu się po raz dziesiąty, kupił maszynę do pisania.).
Przez lata wyraz ten zdążył jednak wkraść się w wiele innych dziedzin życia. I tak, jeśli unieważnimy testament, to po angielsku relację z tego zdamy, używając wyrażenia break a will ( Even though the billionaire left his estate to his dog, the will was easily broken by his family. – Mimo że miliarder zostawił majątek psu, testament szybko unieważniła jego rodzina.). A jeśli rozwiniemy żagiel, możemy to opisać za pomocą zwrotu break sails ( Breaking sails in the middle of a storm wasn’t your wisest decision. – Rozwijanie żagli w środku sztormu nie było twoją najmądrzejszą decyzją.). Co ciekawe, break może również określać rozpoczynanie się zjawiska pogodowego ( A storm broke the moment we set sail. – Jak tylko wypłynęliśmy, rozpoczęła się burza.), albo niespodziewane przyjęcie pewnej cechy przez osobę, którą opisujemy ( He finally broke bad when he realized he had nothing to lose. – W końcu stał się zły, gdy odkrył, że nie ma nic do stracenia.).
A break nie jest jedynym takim rodzynkiem w angielskim słownictwie. Są w nim nawet przykłady wyrazów, które same sobie przeczą. Ale o nich – przy innej okazji.
MARCIN WILCZEK
Breaking a break