Wojna i Veronika

Historię pięknej, intrygującej, a zarazem szalonej Veroniki Zarnik oraz jej bogatego męża Leona opowiada pięciu narratorów. Stevo, serbski oficer – jej nauczyciel jazdy konnej, a zarazem kochanek – opisuje historię ich krótkotrwałego romansu. Z kolei matka Veroniki nie może sobie wybaczyć, że córka wróciła do męża, bo gdyby została ze Stevo, być może żyłaby do dzisiaj i „hodowała kury w południowej Serbii”. Jozi, służąca w majątku Zarników, postrzega swoją panią jako ekscentryczną, ale też niepozbawioną godności kobietę o gołębim sercu. Podobnie jak Horst, niemiecki wojskowy lekarz, przyjaciel domu odwiedzający często Veronikę i Leona. Jeszcze inaczej opisuje bohaterkę powieści Jancara Ivan, najemny pracownik. Dla niego Veronika z jednej strony wzbudzała pożądanie, z drugiej – była kobietą grzechu, którą trzeba traktować z pogardą. To właśnie on, partyzant z przypadku, będzie świadkiem dręczenia i śmierci Zarników podejrzewanych o kolaborację z Niemcami.

Drago Jancar napisał powieść, która jest gotowym scenariuszem filmu o wojnie, miłości i namiętności. Ale też ta intrygująca historia, zaczynająca się od banalnego romansu, stopniowo wprowadza czytelnika w świat mechanizmów przemocy. Ale przede wszystkim to opowieść o kobiecie, której naiwna, wręcz infantylna i bezkompromisowa niezależność nie może w złych czasach doprowadzić do niczego dobrego. Bardzo to smutny zapis tragizmu i bezsensu wojny – terroru budzącego terror oraz nieuchronności i względności zemsty.

JACEK BINKOWSKI DRAGO JANCAR. WIDZIAŁEM JĄ TEJ NOCY. WYDAWNICTWO CZARNE, Wołowiec 2014. Cena 34,90 zł.