Miasto w mieście (oznaczone numerem XVIII)

Odlana na pięćdziesiątkę

Amerykańska aktorka skończyła 50 lat. Jak informuje portal showbizspy.com, urodziny gwiazdy postanowiła uczcić nowojorska filia muzeum figur woskowych Madame Tussaud, odkrywając podobiznę Bullock. Dla podkreślenia okrągłego jubileuszu, obok woskowej figury zdobywczyni Oscara z 2010 roku stanął wielki tort wykonany również z wosku.

Zwyciężyła z paparazzi

Dobiegł końca proces, który brytyjska piosenkarka wytoczyła fotograficznej agencji Corbis Images. Adéle pozwała paparazzich za opublikowane w zeszłym roku – bez jej zgody – zdjęcia rocznego wówczas synka. Artystka za pośrednictwem swojej prawniczki stanowczo stwierdziła, że jej syn nigdy nie był i nie będzie własnością publiczną i każdy, kto będzie publikował jego zdjęcia, może liczyć na kolejne pozwy. Londyński wymiar sprawiedliwości uznał, że agencja naruszyła prywatność piosenkarki i jej rodziny, przez co musi wypłacić wysokie odszkodowanie. Według bbc.com jest to pięciocyfrowa kwota. ZW

Sercem „osiemnastki” jest Montmartre, dla wielu serce całego Paryża. Rocznie pielgrzymuje tu pięć milionów turystów, by dotknąć „nędzy usłanej różami”, legendy artystycznej bohemy, co w euforii i buncie oraz uścisku kochanek o oczach zielonego absyntu zrzucała obyczajowe jarzmo i akademicką sztukę. Wzgardzeni artyści, wolni wolnością, którą nie da się nasycić, tworzyli nową sztukę. Pozostały po nich pacykarskie obrazki `a la Utrillo wciskane turystom przez nową, już tę zamożną, mieszczańską cyganerię bo-bos ( bourgeois-bohéme).

Nazwę najwyższego wzniesienia Paryża wywodzi się albo od starorzymskiego Mont Mars (Wzgórze Marsa), albo chrześcijańskiego Mont Martyr (Wzgórze Męczennika). Jedna ze świątyń była poświęcona Marsowi, a męczennikiem był święty Dionizy, pierwszy biskup Paryża, ścięty przez pogańskich Rzymian. Dionizy zdołał jednak podnieść głowę i iść dalej. Ta wersja bardziej przekonuje swą alegorią, gdyż unoszenie głowy znad doczesnego rynsztoka bliskie jest nie tylko życiu na Montmartrze.

Dolny Montmartre spływał trucizną pijaństwa i rozwiązłości. Mdły, zepsuty, wulgarny bardziej odpychał, niż uwodził. Ale odpychał podstępnie. Jak rozpusta, co smakuje dzień lub noc, a zostaje się przy niej latami. Czas traci miarę, a pieniądz wartość. I tak znikają w upojeniu winem i bezsennością, miażdżone choćby przez Czerwony Młyn, zbudowany na ruinach „Balu Królowej” przez rzeźnika o nazwisku Fidler. Ów Moulin Rouge przypominał wielki dom publiczny. Sławny dzięki najbrzydszemu paryżaninowi Toulouse-Lautrecowi, który, przedkładając życie cygana nad arystokraty, niemal w nim zamieszkał. Upijał się absyntem, malował i uwodził tancerki, wtedy jeszcze amatorki, w dzień praczki lub krawcowe, które wieczorami przeobrażały się w diaboliczne kankanistki. Miały niezbyt wyszukane sceniczne imiona, jak Kratka Ściekowa ( Grille d’Egout) czy Żarłoczka ( La Goulue). Ta druga zyskała sławę królowej kankana, lecz królowała krótko i po abdykacji została służącą w burdelu. Pochodziła z małej ulicy La Goutte d’Or (Kropla Złota), która dała nazwę wschodniej części XVIII dzielnicy, gdzie żyje dziś kilkadziesiąt narodowości: marokańscy rzeźnicy, senegalscy sklepikarze, hinduscy piekarze, restauratorzy z Antyli, prostytutki z Ghany, barwne społeczności z Konga i Afryki Zachod- niej z domieszką ludności tahitańskiej, południowoazjatyckiej, innej.

A w Czerwonym Młynie ciągle tańczy się kankana, ale już tylko dla turystów. W porównaniu z sąsiednimi „sekskabaretami” stał się on wręcz purytańskim przybytkiem. Teraz inne czerwone neony peep i sex barów przypominają o tradycyjnej deprawacji Wzgórza. Zostają za mną, bo przede mną górny Montmartre. Wspinam się tam ulicą Lepic. Mijam brasserie „Dwa Młyny”, znaną z filmu Amélie Poulain i atelier van Gogha pod nr. 54, którego wystawa bije tego lata rekordy frekwencji w Muzeum d’Orsay. W okolicy dużo jest historycznych atelier: Renoira, Degasa, Cézan- ne’a. Na poddaszach rodził się impresjonizm, fowizm, kubizm, a w lombardach wisiały niechciane obrazy Modiglianiego.

Obok plac Émile Goudeau. Mały skwerek. Siadam na ławce i wpatruję się w nr 13. Bateau-Lavoir – ta nazwa obiegła świat. Pod tym numerem mieściła się przystań malarzy o pustych brzuchach i genialnych pędzlach. Tu Picasso poznał Chagalla, Matisse’a, Braque’a, tu przeżył swój błękitny i różowy okres, tu przyprowadzał piękną Fernandę Olivier, która zastąpiła mu uliczne dziewczyny, tu przywołując wspomnienia barcelońskich prostytutek, namalował najsłynniejszy obraz XX wieku, nazwany „Burdelem z Awinionu”, potem „Burdelem filozoficznym”, w końcu „Pannami z Awinionu”.

Wracam na krętą Lepic, na której stało kiedyś kilkanaście wiatraków. Został ostatni, Moulin de la Galette, świadek dawnej epoki. Pobłądziłem w czasie i przestrzeni. Uwiodły mnie światła starych latarni, brukowane zakątki. Trudno wydostać się z labiryntu uliczek. W końcu jest. Daleko bieli się kopuła bazyliki Sacré-Coeur wzniesiona dla odkupienia upadku ducha. Już trafię na skrzyżowanie ulic St.-Vincent i des Saules. Po jednej stronie cmentarz, na którym leży Utrillo, po drugiej mała winnica, po trzeciej kabaret Au Lapin Agile, a po czwartej mały zaułek Dorgel`esa, który przeszedł do historii sztuki kpiną z zarozumiałych surrealistów. Zmusił osła, by ogonem namalował obraz „Zachód słońca nad Adriatykiem” i „dzieło” zwierzaka sprzedał za 400 franków, za kwotę, o jakiej niektórzy ówcześni malarze nie mogli nawet pomarzyć. Nawet obrazy Picassa niewiele były warte. Jednym z nich, z serii Arlequiny, ledwo zapłacił rachunek w Lapin Agile, w którym bywało, że Renoir i Verlaine podawali do stołu, a Apollinaire z Maxem Jacobem po kilku absyntach śpiewali heroiczną poezję. To była mocno kołysząca się oberża, w której do dziś wisi Chrystus pod opieką dwóch złodziei z Golgoty.

Najwyższy punkt Montmartre’u. Kończy się ulica des Saules, a na lewo zaczyna najstarsza rue Saint-Rustique. Wąska, brukowana z rynsztokiem pośrodku znikającym w cieniu ślepych murów. Nad rynsztokiem siwe niebo mruczy ostatnie słowa wisielca Nervala: Jest noc, nie czekajcie na mnie…

Wracam. Poszukam schodów, by zejść ze wzgórza wioski Montmartre. Są! 298 stopni. Pierwszy, drugi, trzeci… Jeszcze trochę potrwa, nie czekajcie.