Od czeskiej strony

Zacząłem dociekać pochodzenia swojego nazwiska Czanik. Pamiętam, jak byłem mały, to babcia opowiadała mi, że rodzina ze strony dziadka w XIX wieku przybyła do Polski z Węgier. Przed pierwszą wojną nazwisko mojej rodziny ponoć brzmiało Czernik, ale czy to prawda, nie wiem. Artur Czanik

Mamy zatem dwa problemy. Jeśli założymy migrację z Południa, to owszem, możemy uznać, że Czanik jest nazwiskiem pochodzenia węgierskiego, to być może jego etymologia sięga rzeczownika csan – czyli chan, tatarski władca. Zatem byłby to ktoś, kto do chana należał, był jego poddanym lub wyzwoleńcem, za którego zapłacono okup i po czasie niewoli wrócił w rodzinne strony. To tylko interpretacje, ale czy nie mogło tak być? Prawdopodobny jest też trop staroczeski, odimienny od časlav lub častolov, bądź od oczekiwania. Źródła polskie nie wskazują podstawy tego nazwiska, co mocno sugeruje import, zaś Czernik (jako nazwa osobowa odnotowany w 1440) powstał od nazwy koloru – czarny. W zasobie PESEL mamy 55 Czaników i aż 3388 Czerników.

Interesuje mnie pochodzenie nazwiska Kardacki. Jest ono znane od wielu pokoleń w mojej rodzinnej wsi Czechy koło Zduńskiej Woli, którą założyli na początku XV wieku osadnicy czescy. Warto dodać, że w południowych Czechach istnieje miasteczko Kardašova Řečice, co wzbudziło moje zainteresowanie, ponieważ w średniowieczu nazwy niektórych miejscowości brały początek od imienia lub przydomka założyciela.

Damian Kardacki Nazwisko jest polskie, uwzględniając także sufiks -acki, ale w etymologii czeskiej spotykamy nazwiska, takie jak: Karda, Kardas, Kardaus, Kardaš, powstałe od czasownika karać. Jeśli wykluczyć związki czeskie, pozostaje nam podstawa kard- jak w słowie karda, czyli nazwie rośliny. Nie wykluczałbym jednak importu, który słowotwórczo z czasem uległ spolonizowaniu. W zasobie 106 nazwisk.

Proszę o wskazanie pochodzenia nazwiska Irla. Dużo osób pyta się mnie, skąd pochodzi, bo nie brzmi po polsku. A ja nie potrafię odpowiedzieć. W rodzinie męża wszyscy się zastanawiają, skąd się wzięło. Marta Irla, z domu Poźniak

Wzięło się od imienia. Może od Ireny, może od starszych form imion na Jurczy Jer-. (Podobnie w języku czeskim początek nazwisku dało imię Jiři). Pochodzi stąd kilka nazwisk, takich jak: Irlik (też XIV-wieczne jak Irla), Irława, Irna, Irnoch. 619 nazwisk w zasobie.

Skąd się wzięło?

Oliwa, powstało od rzeczownika pospolitego, czyli tłuszczu pozyskiwanego z owoców oliwki. 1823 nazwiska.

Marchlewicz, nazwisko znane od 1759 roku, powstało od niemieckiej nazwy osobowej Markel, ta zaś od germańskich imion na Mark-. 872 nazwiska.

Listwan, może od węgierskiego imienia Istvan, a może od listwy, wąskiej deszczułki. 883 nazwiska.

Derlukiewicz, pochodzi od gwarowego czasownika dyrdać, czyli gderać. 347 nazwisk.

Ligarzewski, od pospolitego rzeczownika legar, czyli belka mocująca deski podłogowe. 52 nazwiska.

Mocyk, od mocy, siły, potęgi. 30 nazwisk.

Kujawa, od pospolitego rzeczownika kujawa, czyli piaszczystej wydmy. 13 456 nazwisk.