Za rogatkami Duszanbe
Głęboki niedosyt budzi lektura na jnowsze j książki reporterskiej Marcina Sawickiego. Autor znany z arcyciekawej, reporterskiej relacji z Armenii i Gruzji, tu przemierza górskie bezdroża Tadżykistanu. Od tysięcy globtroterów różni go erudycja, warsztat literacki i czas. To dlatego jego opowieść o tak egzotycznej krainie, wyrwanej z dawnego Turkiestanu Zachodniego, wciśniętej między Afganistan, Chiny, Kirgizję i Uzbekistan, jest tak fascynująca.
„Miasto Murgob należy do tych, w których pod rozgwieżdżonym niebem diabeł przed snem szepcze do ucha dobranoc. Kiedy zapada zmrok, miasto znika w ciemnościach, jakby nie istniało, a te zabudowania, obok których spacerowałeś w dzień, kozy skaczące po płaskich dachach, kirgiskie dziewczęta w grubych wełnianych skarpetach, były tylko pamirską fatamorganą. Za to, jakby dobry Bóg chciał wynagrodzić wszelkie niedogodności tej nieludzkiej ziemi, ponad glinianymi dachami miliardy gwiazd świecą jasnym światłem”. Narracja, literacka i kunsztowna, jest spowolniona niczym czas płynący w szczególny sposób w dolinach między niebotycznymi szczytami. Podobnie niespieszna wydaje się wędrówka autora po dzikich tadżyckich szlakach, dając szansę autorowi i czytelnikowi na emocję i zadumę. Stwarza okazję, by zbliżyć się do miejscowych, „wyrównać oddechy”. To, jak Tadżycy postrzegają świat, jak biorą się z nim za bary, jak żyją dniem codziennym, jest najcenniejszym przesłaniem autora. To dzięki niemu rozumiemy więcej i dzięki niemu budzi się w nas pragnienie wędrówki.
Autor staje się szczególnym, kompetentnym przewodnikiem, doświadczonym i empatycznym, wyczulonym na przekazanie informacji praktycznych, istotnych dla sporej liczby wędrowców przemierzających Tadżykistan. Nawet dla tych, dla których bez znaczenia będzie legenda Jedwabnego Szlaku czy wyblakłe ślady minionych imperiów, które jaśniały ponad światem swych czasów. Gdybyż jeszcze wydawca zamieścił najprostszą choćby mapę regionu…
MARCIN SAWICKI. MORZE ŚWIATEŁ. OPOWIEŚCI TADŻYCKIE. FUNDACJA SĄSIEDZI, Białystok 2015, s. 256. Cena 34,90 zł.