– Mateusz Jóźwiak (e-mail)

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego – nie. W wyroku z 30.09.2015 r. w sprawie K 3/13 Trybunał uznał, że obowiązek statuowany w art. 78 ust. 4 prawa o ruchu drogowym (dalej: p.r.d.) nie polega na wskazaniu sprawcy wykroczenia, ale osoby, której właściciel lub posiadacz pojazd powierzył do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Ponadto informacja o powierzeniu pojazdu osobie najbliższej nie jest tożsama z informacją o tym, kto pojazd prowadził lub używał w chwili popełnienia wykroczenia drogowego utrwalonego przez urządzenie rejestrujące, ponieważ nie przesądza o ewentualnej odpowiedzialności osoby wskazanej za wykroczenie drogowe utrwalone przez fotoradar.

Trybunał przypomniał, że jeżeli właściciel (posiadacz) pojazdu odmawia wskazania, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, to właściwe organy nie są zwolnione od obowiązku dochodzenia, kto faktycznie prowadził pojazd i popełnił określone wykroczenie drogowe. Ukaranie sprawcy mandatem karnym dopuszczalne jest jedynie wówczas, gdy nie ma wątpliwości co do jego tożsamości. Jeżeli organ nie ma wątpliwości, kto jest sprawcą wykroczenia przekroczenia dopuszczalnej prędkości, to nie może jednocześnie podejmować czynności zmierzających w kierunku ujawnienia innego sprawcy, żądając od właściciela pojazdu wskazania, komu powierzył pojazd do kierowania w oznaczonym czasie. Natomiast jeżeli organ ma wątpliwości co do tego, czy sprawcą wykroczenia jest właściciel (posiadacz) pojazdu, to nie może go ukarać mandatem karnym za to przekroczenie prędkości, ale może żądać wskazania, komu powierzył pojazd do kierowania (używania) w oznaczonym czasie.

Właściciel (posiadacz) pojazdu wezwany do wskazania kierującego pojazdem ma de facto sześć możliwości: 1) wskazać siebie; 2) przedstawić dowód, że nie jest ani właścicielem, ani posiadaczem pojazdu; 3) wskazać, kto kierował pojazdem lub go używał; 4) nie wskazać, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania; 5) przedstawić dowód, że pojazd był użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec; 6) przedstawić dowód, że jego odpowiedzialność za wykroczenie wyłączyło działanie w stanie wyższej konieczności.

W ocenie Trybunału, wskazanie przez właściciela lub posiadacza pojazdu, że powierzył on ten pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie osobie najbliższej, w żadnym razie nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności tej osoby za wykroczenie drogowe utrwalone przez fotoradar, ponieważ osoba najbliższa, po powierzeniu jej pojazdu przez właściciela lub posiadacza, wcale nie musi go prowadzić czy używać. Mogą też wystąpić wskazane wyżej okoliczności, które – mimo faktycznego naruszenia przez osobę najbliższą przepisów ruchu drogowego – nie pozwolą na przypisanie jej winy.

Ponadto sankcja za niewskazanie osoby kierującej nie jest zdaniem Trybunału nadmiernie restrykcyjna – ustawodawca wybrał jedynie grzywnę od 20 do 5 tys. zł, rezygnując np. z kary aresztu lub ograniczenia wolności.

Trzech sędziów zgłosiło zdania odrębne.

Jeśli jest Pan tylko współwłaścicielem, powinien Pan jak najszybciej uregulować tę kwestię, aby nie prowadzić sprawy dziesięcioleciami – przy takiej liczbie współwłaścicieli sprawa będzie długotrwała, w dodatku istnieje duże ryzyko, że część z nich już zmarła lub umrze w trakcie postępowania, co z kolei pociągnie za sobą konieczność ustalenia ich następców prawnych w odrębnych postępowaniach.

Wykupić mieszkanie

Chciałam wykupić mieszkanie lokatorskie od Spółdzielni. Mieszkanie lokatorskie otrzymałam wspólnie z mężem. Po rozwodzie, 20 lat temu, nie dokonaliśmy podziału majątku; mąż zmarł, a jego spadkobiercą stała się gmina. Wkład mieszkaniowy został opłacony z książeczki mieszkaniowej założonej przed ślubem; pieniądze na książeczkę wpłacali moi rodzice. Gmina chciałaby rynkowej wartości udziału w mieszkaniu, na co mnie nie stać. Co robić?

– Jolanta Lis z Wrocławia Powinna Pani zażądać sądowego podziału majątku po rozwodzie, z udziałem gminy jako następcy prawnego byłego męża, poprzez przyznanie Pani lokatorskiego prawa do mieszkania. Musi Pani też żądać ustalenia, że wkład mieszkaniowy został pokryty z Pani majątku odrębnego (darowizna od rodziców tylko dla Pani). Trzeba to jednak udowodnić dokumentami – może w aktach Spółdzielni jest adno-