Mierz Przerwa-Tetmajer.

Takiego bohatera to nie wymyśliłaby żadna lansowana przez media pisarka (pisarz też nie, rzecz jasna). Pochodził z dobrego rodu o tradycjach patriotycznych, uczył się w doskonałym krakowskim gimnazjum, a potem… Cóż, prawdę mówiąc, interesowały go tylko wiersze, Tatry i kobiety. Te ostatnie chyba najbardziej. Ileż ich zresztą było! Mania, Hela, Józia, Laura, Jadwiga, Iza, Maryna, Zosia… Nie znał żadnych przesądów związanych z różnicą wieku, nie gardził panienkami z domów publicznych. Pięć razy zapadał na syfilis, lecz jak powiadał Boy-Żeleński (już wówczas student medycyny), syfilis ma większość mężczyzn. W każdym razie to Tetmajer przekonał wstydliwe czytelniczki, że kobieta też może odczuwać rozkosz, a nawet z rozkoszy omdlewać!

Pisał dla nich i o nich wiersze, przeważnie śmiałe erotyki, czytane niegdyś bardzo chętnie. Były bohaterkami takich pamiętnych utworów jak Mów do mnie jeszcze, Lubię, kiedy kobieta… czy A kiedy będziesz moją żoną. Niestety, sława trwała krótko. Mody artystyczne zmieniają się przecież nieustannie, pojawiają się nowe nazwiska i nowe lektury. Ostatnie lata życia poety nie były już radosne. Choroba umysłowa, stany lękowe, samobójstwo syna, wielki smutek, śmierć… Czy jego rywal Jan Kasprowicz, bohater książki Mirosława Sosnowskiego, miał życie szczęśliwsze?

Trudno odpowiedzieć na to pytanie, bo na razie otrzymaliśmy część pierwszą opowieści biograficznej, Chłopska sukmana. 1860 – 1889. Pierwsza data to rok urodzenia Kasprowicza – druga wiąże się z początkiem nowego, lwowskiego okresu życia. Można by więc tę pozycję zatytułować po prostu „narodziny pisarza”. W przypadku autora Hymnów początki były niełatwe. Wielki erudyta i miłośnik książek, ale już niekoniecznie dobry uczeń, pochłaniał w dzieciństwie dzieła Mickiewicza i Słowackiego, a także Krasickiego i Niemcewicza. Była to patriotyczna edukacja, jakże odmienna od tej szkolnej, oficjalnej, dozwolonej przez zaborców. Mając zaledwie kilkanaście lat, postanowił, że zostanie pisarzem, taka deklaracja w ustach chłopskiego syna z ubogiej rodziny wyglądać mogła na zuchwalstwo, ale wiersze pisał już w dzieciństwie.

Psychologiczny portret poety

Biografia Mirosława Sosnowskiego nie jest suchym opracowaniem naukowym, nie ogranicza się do relacji z przeczytanych lektur czy poszukiwań w archiwach. Autor buduje raczej psychologiczny portret poety, pragnie być nie