Powabny jak smerd

Mój patronim wydaje się nazwiskiem, w tej konkretnej formie, rzadko występującym w Polsce. Tworząc rodzinne drzewo genealogiczne, natrafiłem na kilkunastu osobników o takim samym nazwisku urodzonych (zawierających związki małżeńskie i zmarłych w Kujawsko-Pomorskiem i Mazowieckiem). Jakie jest pochodzenie tego nazwiska?

Krzysztof Wdzięczkowski Nie jest trudno, Panie Krzysztofie, wywieść etymologię nazwiska od przymiotnika wdzięczny, czyli piękny, ładny, grzeczny, ten zaś od rzeczownika wdzięk, w staropolszczyźnie oznaczającego podziękowanie lub zapłatę, a później także zadowolenie i powab, urodę, miły sposób bycia, satysfakcję. Ta panna wdzięcznie oczyma obraca, wdzięcznie chodzi, pisał Sebastian Petrycy, poeta z przełomu XVI i XVII wieku. Trudniej będzie, ale to już wyzwanie genealogiczne, dojść przyczyny, dla której Pana przodek dosłużył się tego nazwiska, tu: w formie odmiejscowej, jeśli przyjmiemy, że tę końcówkę stosowano głównie w nazwiskach two- rzonych od nazw miejscowych. Czy był nadobny, czy – na przykład – w szczególny sposób potrafił okazać komuś wdzięczność. W bazie PESEL znajdujemy 30 takich nazwisk.

Szalenie podoba mi się ta rubryka. Moja rodzina nosi nazwisko Smerd. Od wielu lat zajmuje mnie jej genealogia. Pracując nad drzewem genealogicznym, dotarłam już do 1783 roku Znalazłam kilka „oboczności” swego nazwiska, a zatem jest i Smerd, ale także Smyrd czy Smerda. Interesuje mnie jego pochodzenie. Ze zdobytych informacji wynika, że Smerdami (np. w „Starej baśni” Kraszewskiego) nazywani byli wolni chłopi. Ale natknęłam się też na tłumaczenie, że smerdami była najbiedniejsza kasta ludzi, którym nie przysługiwały prawa i nawet za pozbawienie życia smerdy nie groziły żadne konsekwencje.

Agata Smerd Nazwisko powstało od dawnego smerda, czyli młokosa, młodego chłopca, gołowąsa. W „Słowniku” M.S.B. Lindego znajdujemy też inne

Terminem określano hultajstwo, łotrostwo. 108 rodaków nosi dziś nazwisko Smerd.

Skąd się wzięło?

Kiercz/Kercz, choć podobne, wywodzą się z różnych źródeł. Kiercz powstało od niemieckiej nazwy osobowej Kerz lub Kirz, te zaś ze staroniemieckiego kërze, kirze, czyli światło, świeca. Takich nazwisk mamy 120. Natomiast Kercz, odnotowane już w 1698 roku, ma rodowód gwarowy, od kurczyć, czyli gnieść, kurczyć. Kerczów jest dziś 51.

Lomania, pochodzi od podstawy łom-, jak w rzeczowniku łoma, czyli bryła, skała; łomić się to mocować. 63 nazwiska.

Motog, od czasownika motać, czyli zwijać, skręcać. 7 nazwisk. henryk.martenka@angora.com.pl http://nazwisko.blogspot.com