Radca prawny lub adwokat z urzędu – konkretny czy losowy?
Chcę założyć sprawę w sądzie cywilnym. Moja sytuacja majątkowa uzasadnia zwolnienie od kosztów sądowych, a zawiłość sprawy – przyznanie mi radcy prawnego lub adwokata z urzędu. Wiem, że we wniosku do sądu mogę ubiegać się o ustanowienie konkretnego pełnomocnika i tak bym chciała zrobić (ta mecenas zna już sprawę, gdyż prowadziła mi poprzednią, związaną z obecną). Moja wątpliwość bierze się z tego, że znajomy miał podobną sytuację, a dostał innego pełnomocnika, niż wnioskował. Czy tak może się zdarzyć w mojej sprawie? Czy sąd jest zobowiązany do wyznaczenia konkretnego pełnomocnika z urzędu?
– Małgorzata Wiśniewska (e-mail) Przyznając pełnomocnika z urzędu (co – obok zwolnienia od kosztów sądowych – jest realizacją jednej z form pomocy prawnej), sąd jedynie decyduje o zasadzie (przyznać czy nie przyznać), zaś o tym, kto ma nim być personalnie, decyduje wyłącznie właściwy organ samorządu radcowskiego lub adwokackiego, który wykonuje decyzję sądu.
Wedle art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego, „o wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych”. Na podstawie § 2 ww. przepisu, „właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych wyznacza adwokata lub radcę prawnego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie dwóch tygodni, zawiadamiając o tym sąd. W zawiadomieniu właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych wskazuje imię i nazwisko wyznaczonego adwokata lub radcy prawnego oraz jego adres do doręczeń”.
Zgodnie z treścią art. 117 k.p.c., „jeżeli strona we wniosku wskazała adwokata lub radcę prawnego, właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, w miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym adwokatem lub radcą prawnym, wyznaczy adwokata lub radcę prawnego wskazanego przez stronę”. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku ubiegania się o pełnomocnika z urzędu w postępowaniu przed sądem administracyjnym (art. 244 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”, tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 1302 z późn. zm.). W postanowieniu z dnia 11 stycznia 2011 r. (sygn. II OZ 1320/10) Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyjaśnił, iż „o osobie adwokata, decyduje właściwa rada adwokacka w porozumieniu ze wskazanym przez stronę adwokatem. Właściwość sądu obejmuje rozpoznanie wniosku w przedmiocie prawa pomocy i wydanie orzeczenia o przyznaniu lub odmowie przyznania stronie tego prawa. Sąd, przyznając prawo pomocy w zakresie ustanowienia adwokata, nie wskazuje jego personaliów, a jedynie ocenia wystąpienie ustawowych przesłanek warunkujących przyznanie prawa pomocy w określonym zakresie”.
Domaganie się zmiany imiennie wyznaczonego pełnomocnika z urzędu, by był nim konkretny radca prawny czy adwokat, nie podlega rozstrzyganiu przez sąd.