O rasizmie wyścigów
henryk.martenka@angora.com.pl http://nazwisko.blogspot.com
Można pomyśleć, że dziedzinie życia takiej jak sport, w której jednym z najważniejszych celów jest zwycięstwo, uda się uniknąć dwuznacznego i mylącego języka. Nic bardziej błędnego – przykład wyścigów pokazuje, że sportowe słownictwo, zwłaszcza w języku angielskim, ma często mało sportowe znaczenie dodatkowe.
Sam rzeczownik race, którym to w języku angielskim zastąpimy „wyścig”, jest tego najlepszym przykładem. Poza opisywaniem konkurencji, w której zwycięża ten, kto pierwszy czegoś dokona, nazwie on też prąd przypływowy ( They raced to reach the tidal race before it carried all the fish into the sanctuary of the bay. – Pędzili, by dotrzeć do prądu przypływowego, zanim ten wszystkie ryby przeniósł do bezpiecznej zatoki.). Co równie ważne, rzeczownik ten opisze też rasę w rozumieniu etnograficznym ( The race is open to people of all races, creeds and ages. – W wyścigu można wziąć udział bez względu na rasę, wyznanie czy wiek.). Warto jednak pamiętać, że określenie to przewidziane jest tylko dla ludzi – rasy zwierząt nazwiemy już breeds ( They had considered buying a dog of a specific breed, but then adopted a cute mix-breed from animal shelter instead. – Rozważali zakup psa konkretnej rasy, ale w końcu zdecydowali się zaadoptować słodkiego mieszańca ze schroniska).
To samo dotyczy zresztą innych wyścigowych określeń. Na przykład okrążenie nazwiemy lap; tak samo jak przestrzeń na udach, na której, siedząc, możemy coś położyć ( My son stood on my lap to see the final lap of the race. – Syn stanął na moich kolanach, by zobaczyć ostatnie okrążenie wyścigu.). Co ciekawe, lap to również czasownik znaczący nie tylko wyprzedzić kogoś o całe okrążenie, ale też chłeptać jak kot wodę ( He lapped the other runners in the same time it took my cat to lap a bowl of water. – Zdublował pozostałych biegaczy w takim samym czasie, jakiego potrzeba mojemu kotu, by wychłeptał miskę wody.). Warto też wspomnieć o relay, czyli sztafecie, ale też ogólniej – retransmisji, w której biegacze przekazują sobie baton, czyli zarówno pałeczkę, jak i batutę dyrygencką.
A skoro o batonach mowa, to warto przyjrzeć się też słodyczom, o czym wkrótce. Lapping a racer with a cat in my lap marcin.wilczek@gmail.com facebook.com/podstepne.slowka