Parlament Europejski
Przez kolejne pięć lat 51 polskich europosłów będzie mogło wpływać na funkcjonowanie Unii Europejskiej. Wyjaśniamy, co dokładnie będą robić europosłowie i jak działa Parlament Europejski, prawodawczy organ Wspólnoty.
Oficjalną siedzibą Parlamentu Europejskiego jest Strasburg, jednak większość prac legislacyjnych odbywa się w Brukseli. Właśnie w stolicy Belgii mieszczą się komisje parlamentarne, biura poselskie oraz władze klubów. Z kolei sekretariat, biblioteka i część zaplecza technicznego Parlamentu znajdują się w Luksemburgu.
Europarlament pełni trzy podstawowe funkcje: ustawodawczą, nadzorczą i budżetową.
W przypadku funkcji ustawodawczej Parlament uchwala – wraz z Radą Unii Europejskiej – przepisy prawa europejskiego w oparciu o wnioski ustawodawcze Komisji Europejskiej. Ponadto podejmuje decyzje w sprawie umów międzynarodowych, w sprawie rozszerzenia Unii, a także bada roczny plan prac Komisji i występuje do niej o przedłożenie wniosków ustawodawczych.
Europarlament pełni także funkcję nadzorczą – sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi, wybiera przewodniczącego Komisji Europejskiej i zatwierdza skład Komisji (może uchwalić „wotum nieufności”, zmuszając Komisję do dymisji).
Parlament Europejski udziela również absolutorium z wykonania budżetu, tzn. zatwierdza prawidłowe wykonanie budżetu, rozpatruje petycje od obywateli oraz powołuje komisje śledcze, omawia kwestie dotyczące polityki pieniężnej z Europejskim Bankiem Centralnym. W końcu kieruje zapytania do Komisji i Rady Unii Europejskiej, a także monitoruje wybory.
Zajmuje się również unijnym budżetem, który ustanawia wraz z Radą, oraz zatwierdza długoterminowy budżet Unii, tzw. wieloletnie ramy finansowe.
Prace tej europejskiej instytucji przebiegają w dwóch etapach. Przygotowaniem aktów prawnych zajmuje się 20 komisji parlamentarnych oraz dwie podkomisje, które specjalizują się w konkretnych obszarach działalności Unii Europejskiej. Komisje analizują wnioski ustawodawcze, a posłowie i grupy polityczne mogą wprowadzać do nich poprawki lub zadecydować o odrzuceniu danego projektu ustawodawczego. Kwestie te są również omawiane w ramach grup politycznych.
Prawo uchwalane jest natomiast na sesjach plenarnych. W trakcie ich prac wszyscy posłowie zbierają się w sali obrad i głosują w sprawie proponowanych przepisów i poprawek. Wszystkie sesje plenarne zwołuje przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Trwają one zwykle jeden tydzień w miesiącu i odbywają się w Strasburgu. Odbywają się również sesje dwudniowe w Brukseli. Ponadto w razie potrzeby zwoływane są także sesje nadzwyczajne.
Trzeba podkreślić, że każdy może wezwać Parlament Europejski do przyjęcia stanowiska w danej sprawie oraz złożyć do niego petycje (drogą pocztową lub elektroniczną) dotyczące wszystkich spraw, które wchodzą w zakres działalności Unii Europejskiej.
Taki dokument może złożyć każda osoba posiadająca obywatelstwo jednego z krajów Unii lub przebywająca legalnie na jej terytorium. Prawo do złożenia petycji przysługuje także przedsiębiorstwom i organizacjom, które posiadają siedzibę na terenie Wspólnoty.
Można również skontaktować się bezpośrednio z posłem reprezentującym dany kraj lub z Biurem Informacyjnym Parlamentu Europejskiego w swoim kraju.
W Parlamencie Europejskim pracują posłowie nominowani w drodze wyborów w poszczególnych krajach Wspólnoty. Wybierani są oni co pięć lat przez mieszkańców każdego z krajów Unii Europejskiej. Liczba posłów do europarlamentu z każdego kraju jest w przybliżeniu proporcjonalna do liczby jego ludności. Zastosowanie ma zasada degresywnej proporcjonalności: żaden kraj nie może mieć mniej niż 6 lub więcej niż 96 posłów do Parlamentu Europejskiego, a całkowita liczba posłów nie może przekroczyć 751 (750 plus przewodniczący).
W tym roku w wyniku wyborów zostanie wybranych 705 eurodeputowanych, tj. o 46 mniej niż w 2014 r. (przy założeniu, że dojdzie do wyjścia Wielkiej Brytanii ze struktur Unii Europejskiej). Polska będzie miała 51 eurodeputowanych.
Choć kandydaci do europarlamentu zwykle startują w wyborach w barwach jednej z partii działających w ich kraju, to po wejściu w jego szeregi przyłączają się do jednej z funkcjonujących tam grup politycznych lub pozostają niezależni.
Również w sali posiedzeń zajmują miejsca według przynależności do grup, a nie według przynależności narodowej. W skład grupy politycznej musi wchodzić nie mniej niż 25 deputowanych wybranych co najmniej w jednej czwartej państw członkowskich.
Do tej pory było osiem frakcji, do których należą: Grupa Europejskiej Partii Ludowej (214 posłów), Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim (189 posłów), Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (73 posłów), Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (68 posłów), Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej/Nordycka Zielona Lewica (52 posłów), Grupa Zielonych/Wolne Przymierze Europejskie (51 posłów), Grupa Europa Wolności i Demokracji Bezpośredniej (42 posłów), Grupa Europa Narodów i Wolności (40 posłów). Z kolei 18 europosłów nie należy do żadnego ugrupowania.
Jednoizbowy Parlament wybiera spośród swych członków przewodniczącego na 2,5-letnią kadencję. To on kieruje obradami i reprezentuje Parlament Europejski na zewnątrz.
Parlament nie używa jednego języka obrad. Każdy poseł może mówić w dowolnym języku urzędowym Unii Europejskiej, a jego wystąpienie jest tłumaczone na bieżąco na wszystkie pozostałe języki.
Obrady są również tłumaczone na języki wszystkich państw stowarzyszonych, gdyż przedstawiciele ich parlamentów mają prawo biernego uczestnictwa w obradach (...).