Z kosiorkiem na ryby

Poczet nazwisk polskich

Gratuluję pomysłu redagowania w poczytnej „Angorze” rubryki „Poczet nazwisk polskich” i pana wiedzy w tym zakresie, co z pewnością wzbudza u wielu czytelników zainteresowanie odległą historią swych przodków. Wdzięczny będę za podanie następujących informacji: 1) jaka jest etymologia wieloczłonowych nazwisk (np. Kosiniak-Kamysz, Rydz-Śmigły); 2) Czy żona może przyjąć dwuczłonowe nazwisko męża z zachowaniem także panieńskiego? Jaka jest etymologia nazwiska Kosiorek?

Marek W przypadku nazwisk podwójnych nie ma jednego schematu. Powstały, by pomóc w identyfikacji ludzi noszących to samo nazwisko. Z chwilą rozrastania się danej populacji zaistniała taka potrzeba, a część używanych nazwisk podwójnych weszła do zasobu na trwałe. Często do nazwiska rodowego był dołączany przydomek identyfikujący (np. herb, pseudonim wojenny, cecha osobowa). Zwykle małżonka do swego nazwiska dołączała nazwisko męża albo vice versa. Powód nazwiska podwójnego może być historyczny, o czym pisze S. Bystroń, kiedy wiele przybranych nazwisk powstańczych z 1863 weszło do współczesnego zasobu nazwiskowego (Hauke-Bosak, Dąb-Biernacki, Orlicz-Dreszer), ale może być prozaiczny, administracyjny, kiedy nazwisko podwójne oznacza po prostu stan cywilny, czyli mężatkę. Wśród górali podhalańskich podwójne nazwisko tworzył przydomek zapożyczony ze świata przyrody lub z pochodzenia. Według polskiego prawa można mieć tylko dwuczłonowe nazwisko, więc małżonka może zachować swe panieńskie, ale z dwuczłonowego nazwiska męża może zachować tylko jedno. Procedury używania nazwisk dwuczłonowych precyzyjnie określają dziś przepisy.

Co do nazwiska Kosiorek, to może to być albo mały kosior, czyli mały pogrzebacz, albo siatka do wybierania ryb. Zatem nazwisko pochodzi od rzeczownika apelatywnego, czyli pospolitego. Obecnie w bazie PESEL znajdujemy 3942 Kosiorków.

Proszę o wyjaśnienie pochodzenia mego nazwiska rodowego Kruszewski. Urodziłem się i mieszkam w Częstochowie. Od jakiegoś czasu interesuję się historią mojej rodziny. Tworzę drzewo genealogiczne, zasięgam informacji w różnych źródłach, m.in. w Archiwum Diecezjalnym w Częstochowie. Wiem, że nazwisko Kruszewski jest herbu Abdank (herby rycerstwa polskiego). Dotarłem do informacji o założycielu rodu Kruszewskich w Przybynowie, Ignacym Kruszewskim (1799 – 1879) – Skarbek. Był ojcem Wincentego, powstańca styczniowego.

Zbigniew Kruszewski Panie Zbigniewie, Kruszewski jest XV-wiecznym nazwiskiem powstałym od nazwy miejscowości typu Kruszewo, Kruszów, Krusze. Nazwa miejscowa ma swój źródłosłów w podstawie krusz-, jak w czasowniku kruszyć lub staropolskim rzeczowniku krusz, czyli bryła, gruda. Nazwa krusza, czyli, grusza, jest też używana na północy Polski. W bazie PESEL mamy 7207 Kruszewskich.