Poznać i zrozumieć świat. Polska
Podróż szlakiem najpiękniejszych polskich zamków, pałaców i dworów to propozycja dla każdego, kto ciekaw, w jakim stanie zachowały się zabytki architektury dawnych wieków i ile ich przetrwało. Przygnębieni świadomością, że historia okrutnie obeszła się z naszym dziedzictwem, z niedowierzaniem oglądamy fotografie, które opowiadają o niegasnącym życiu miejsc niezwykłych. Marek Gaworski, fotograf i autor interesujących 600 not, snuje fascynującą opowieść o obiektach, które nie tylko przetrwały, ale w zdecydowanej większości żyją nowym życiem. Zadbane konserwatorsko, uwspółcześnione nowymi funkcjami, będąc nierzadko wyznacznikami estetyki i dowodami historycznej różnorodności. Autor nie tylko spoglądał na zabytki przez obiektyw. Zgromadził wiele ciekawych informacji, niezbędnych przy rekonesansie, ale także inspirujących przy zgłębianiu dziejów dworów, pałaców i zamków. (HM)
Lewków
– woj. wielkopolskie, pow. ostrowski, gmina Ostrów Wielkopolski.
Najstarsze informacje o wsi pochodzą z 1413 roku. Wówczas pozostawała własnością rodziny Doliwów. Po przyjęciu nazwiska Lewkowscy byli oni w posiadaniu majątku do XVI wieku, kiedy to Anna Lewkowska, wychodząc za mąż za Tomasza Lubieńskiego, wniosła mu Lewków w posagu. Następnie majątek często zmieniał właścicieli, wśród których można wymienić rodziny Łukomskich, Koźmińskich, Sokolnickich i Krzyżanowskich, a od 1782 roku Wojciecha Lipskiego. Był on przedstawicielem znanej rodziny, łowczym kaliskim i królewskim adiutantem.
Klasycystyczna rezydencja Lipskich powstała na planie prostokąta. Jest to budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty czterospadowym dachem. Fasada zdobiona jest czterokolumnowym portykiem w wielkim porządku, u góry wieńczy go trójkątny przyczółek. Od strony ogrodowej odpowiada mu półkolisty ryzalit. Wewnątrz na osi znajduje się westybul i kolisty salon. Poza tym na parterze rozmieszczono m.in. pokój dzienny, gabinet pana domu, jadalnię, salon i kancelarię. Pomieszczenia pałacu są bogato zdobione malowidłami ściennymi i sztukateriami o motywach antycznych. W buduarze i salonie zachowały się malowidła krajobrazowe wykonane około 1800 roku przez Franciszka Smuglewicza. Budowa pałacu, zapewne według projektu Jana Chrystiana Kamsetzera, zakończyła się w 1791 roku, o czym przypomina data na attyce ryzalitu ogrodowego. Po drugiej wojnie światowej pałac został zdewastowany. Dopiero przekazanie obiektu Muzeum Ziemi Kaliskiej uratowało ten cenny zabytek Wiel
kopolski. Dziś w jego murach znajduje się Muzeum Wnętrz Pałacowych.
Strzekęcino
– woj. zachodniopomorskie, pow. koszaliński, gm. Świeszyno.
Najstarsze informacje o wsi pochodzą z XIII wieku. Przez stulecia majątek należał m.in. do rodziny von Wolde oraz von Kamecke. Okazały pałac powstał w latach 1899 – 1901 za sprawą Kartza von Kameckego. Eklektyczna budowla ma urozmaiconą bryłę, którą zdobią wieżyczki, ryzality, ozdobne szczyty oraz wysoka wieża z ostrosłupowym dachem. Również wnętrza zaprojektowano z ogromnym rozmachem. Pałac nie ucierpiał w czasie drugiej wojny światowej, a remont w latach 90. XX wieku przywrócił mu dawny blask. Rezydencja otoczona jest pięknym parkiem z jeziorem i wieloma alejkami. Obecnie w pałacu znajduje się ekskluzywny hotel.
Teresin
– woj. mazowieckie, pow. sochaczewski, gm. Teresin.
W XVI wieku miejscowość należała do książąt mazowieckich, potem weszła w skład ziem Korony Królestwa Polskiego. Pałac wybudowany został w 1848 roku przez Hermana Epsteina – jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tej rodziny, bankiera i przemysłowca, największego producenta cukru w Królestwie Polskim. Po śmierci Epsteina (1867) dobra przeszły w ręce jego syna Mieczysława, który studia handlowe ukończył w Paryżu, a praktykę odbywał w domu bankowym Rothschildów. W 1854 roku po powrocie do Warszawy założył on własny dom handlowy, jak również był współzałożycielem Banku Dyskontowego i jego prezesem. W latach 90. XIX wieku na miejscu dawnej rezydencji Mieczysław Epstein wybudował pałac według planów François Arveufa. W 1909 roku Teresin został sprzedany księciu Władysławowi Druckiemu-Lubeckiemu. Po jego śmierci dobra przejął syn Jan, który zgodnie z wolą ojca podzielił majątek, a następnie, tuż przed drugą wojną światową, sprzedał pałac miejscowemu ziemianinowi.