Zaciągnij się długiem

MICHAŁ OGÓREK PRZECZYTA WSZYSTKO

Wszystkiego, czego obiecano w kampanii wyborczej, nie da się w ogóle policzyć. To dobra wiadomość, bo gdyby się dało, zbielałoby nam oko. A tak, nawet nie wiemy, czym się martwić.

Przyznaje to w Newsweeku nawet prof. Marek Belka, b. prezes Narodowego Banku Polskiego. „Nie wyobrażam sobie, aby zrealizowano wszystkie obecne obietnice” – mówi. Ale sam nie wie które. „Ja już się w tych wszystkich «piątkach» i «szóstkach» gubię”.

Jeśli nie wiadomo, jakie są obietnice, równie trudno będzie je wszystkie zrealizować, jak i ich nie zrealizować, bo nikt się nie zorientuje. Jeśli tego nie wie profesor ekonomii, to normalny człowiek nie ma prawa nawet zacząć tego rozumieć.

Próby liczenia, podejmowane mimo wszystko przez maniaków rachunkowości, dają wyniki: niestety, wiele wykluczających się naraz. Portal Money.pl zaczyna od tego, że „ponad 5,5 tysiąca złotych kosztował PiS każdy zdobyty głos w wyborach”, co zostaje skomentowane „słono za nie zapłacił”. To ostatnie jest oczywiście żartem, bo jeszcze nikt za to nie zapłacił – są to wyłącznie wystawione rachunki i weksle.

„Jest to tylko – ostrzega Money.pl – podsumowanie wydatków zrealizowanych i zaplanowanych na chwilę przed wyborami”. Tu kwota 44 miliardów złotych dała 8 milionów głosów. Jeśliby jednak policzyć wszystkie wydatki socjalne, to „za każdy dodatkowy głos PiS zapłacił już 19 tysięcy złotych”, „bo hojność PiS spokojnie przekroczyła wartość 100 miliardów złotych tylko w przedwyborczym ciągu obietnic”.

Część wyborców oddałaby głos na PiS nawet wtedy, gdyby im nic nie obiecał, i tych z rachunku zysków trzeba odliczyć – wszystkie obietnice przełożyły się na zyskanie 2 milionów 800 tysięcy nowych, którzy dopiero dołączyli, aby pobrać pieniądze.

Nie wiadomo nawet, co powiedziano, że dano i za co – nawet samemu PiS-owi. Wprost rejestruje kolejne licytacje tej partii przy wypłacaniu pieniędzy: „profesor Paruch zamiast podniesienia płacy minimalnej zgłosił projekt emerytury bez podatku, bo ostatnie badania wykazały, że część emerytów nie jest wystarczająco zmotywowana, by iść do wyborów”. Nie ma jednak powodu, aby nie obiecać jednego i drugiego, a już zupełnie nie szkodzi, aby wyborcy tak sądzili. Okazuje się, że lepiej nawet nie tyle obiecać, co stwarzać wrażenie, że się obiecało.

Skoro nie wiadomo, co obiecano, a czego nie, nie wiadomo też, ile trzeba przygotować na to pieniędzy i to jest najlepsza w ogóle wiadomość. Zdaje się, że nie przygotowano wobec tego żadnych, ale i to da się uzasadnić brakiem zdefiniowanych chwilowo potrzeb, które są niewiadomą.

Jeżeli nie wiadomo, kto ma za to zapłacić, to trudno się martwić tym, że ten nieznany płatnik nie wie, ile. To się właściwie świetnie składa w całość i eliminuje problem, skąd wziąć pieniądze, których nie ma.

Jest już to w Polsce podejście powszechne i wykuwa się z tego nasza nowa cecha narodowa. Jak wynika z raportu Joanny Solskiej w Polityce, dokładnie w ten sposób postępuje coraz więcej obywateli i tylko nie wiadomo, czy obywatele ci zachowują się jak państwo, czy państwo zachowuje się jak ci obywatele, czyli, kto się od kogo uczy.

„Zobowiązań finansowych nie spłaca już 4 miliony Polaków” – czytamy w Polityce. To jest nawet więcej niż nowych wyborców PiS. „To, co jeszcze niedawno było powodem do wstydu, staje się normą. Społeczeństwo i politycy mają dla dłużników coraz więcej zrozumienia”.

Właściwie nie wiadomo, czy to są w ogóle dłużnicy, bo sami się za takich nie uważają. Ci, co wzięli i wydali jakieś nie swoje pieniądze i nie zamierzają ich oddawać (ze zrozumiałego powodu, bo ich nie mają) postrzegani są sami przez siebie i przez innych jako zaradni i godni podziwu. Cóż to bowiem za sztuka kupić sobie coś, jak się ma pieniądze albo nawet za spłacany kredyt. Prawdziwie imponującym rozwiązaniem jest coś uzyskać i nie zamierzać niczego spłacać.

„Od marca 2016 do marca 2019 liczba niespłacających wzrosła o 30 procent, ale kwota ich długów aż o 67 procent”. Jeśliby ktoś myślał, że się tym martwią, albo że trzeba ich żałować, to jest w grubym błędzie: są po uszy zadłużeni z satysfakcją. „Kiedyś dług był wstydliwy, bo naruszał poczucie własnej wartości, powodował poczucie zagrożenia, utraty kontroli nad własnym życiem. Długi traktowano honorowo, normą było przekonanie, że trzeba je spłacać. Teraz normy społeczne się zmieniły: Polacy przestali się wstydzić swoich długów”. Jako sposób na uniknięcie spłacania długów ponad połowa Polaków akceptuje pracę na czarno, przepisywanie majątku na rodzinę, zatajanie informacji, oszukiwanie państwa, banków i firm ubezpieczeniowych i kontrahentów.

„Wielu na pytanie, dlaczego pożyczyli więcej niż są w stanie oddać, odpowiada, że chcieli w ten sposób poprawić sytuację finansową rodziny”.

Ci, którzy już zaciągnęli długi, oceniają swoją sytuację ekonomiczną jako lepszą niż ci, którzy tego nie zrobili, i bardziej optymistycznie patrzą w przyszłość. 54 proc. spośród nich uważa, że nie ma się czym przejmować, bo jakoś to będzie. „Tymczasem aż 43 proc. osób niemających zaległych zobowiązań widzi nadchodzące lata w bardziej czarnych barwach”. Trudno się dziwić, skoro nie zdążyli pożyczyć, a będą musieli ponosić konsekwencje długów, które zaciągnęli inni. Wniosek nasuwa się sam: skoro nikt tych długów nie spłaca, to lepiej być wśród tych, którzy je wzięli.

Są to zasady, jakimi kieruje się coraz więcej obywateli oraz całe państwo. Tamci państwo i całe państwo wydają pieniądze, których nie mają i ani zamierzają mieć.