Kiełbaśnik z kiczorem

Poczet nazwisk polskich

Chciałbym się dowiedzieć, pisze Krzysztof Krakowski z Ostrowa Wielkopolskiego, o pochodzeniu nazwiska mojego przodka Warzta, potem Warszta. Mój dziadek urodził się w 1894 roku we wsi Warszty w powiecie ostrowskim, gdzie jego przodkowie mieszkali od dawna. Przybyli tam na przełomie XVII i XVIII wieku i wtedy nosili wspomniane nazwisko Warzta, przez miejscowych zmienione na Warszta. Do tego nazwiska dodano przydomek Krakowski, co sugeruje ich miejsce pochodzenia. W starych księgach parafialnych zachowały się formy Warszta alias Krakowski. W XIX wieku nazwisko podwójne rozdzieliło się na dwa, co obowiązuje do dzisiaj.

Panie Krzysztofie, według podstawowego źródła onomastycznego, jakim jest dla nas „Nazwiska Polaków: słownik historyczno-etymologiczny” K. Rymuta, nazwisko Warszta prowadzi do źródeł niemieckich. Ma bowiem pochodzić od Wurst, z czasem nazwy osobowej Wurts, Worst, pochodzącej od dawnego rzeczownika wurst, czyli kiełbasa. Mogą tu zachodzić dwa mechanizmy nazwiskotwórcze. Pierwszy, jako nazwisko odzawodowe w XVIII-wiecznym zapisie podane jako Warzt (od Wurst), lub odmiejscowe, od nazwy osady, w której osiedlili się przybyli z Małopolski kiełbaśnicy, czyli wytwórcy kiełbas. Z tego źródła pochodzi szereg nazwisk takich, jak np.: Worsztan, Warston, Warszt, Warsztoń, Wuszt, Wuszter. W zasobie PESEL jest obecnie 85 nazwisk Warszta.

Skąd się wzięło?

Wieruszyński, zapewne od nazwy miejscowości Wieruszów lub Wieruszew. 13 nazwisk.

Kurman, forma odmienna od słów karmana lub korman, oznaczających odzież, sukmanę. Kormanem w staropolszczyźnie nazywano torbę podróżną. 324 nazwiska.

Błaszkiewicz, znane od 1733 roku nazwisko powstałe od imienia Błażej. 4776 nazwisk.

Chlebny, nazwisko odprzymiotnikowe znaczące: chlebowy albo (metaforycznie) żyzny, urodzajny, czyli dający chleb. W XV-wiecznej „Biblii królowej Zofii” czytamy: Do ziemie płodnej i urodnej wina, ziemie chlebnej a winnej... 316 nazwisk.

Wenta, od niemieckiej nazwy osobowej Wend oznaczającej osiedleńca ze Wschodu, Słowianina. 2328 nazwisk.

Hadrzyński, od dawnego słowa hadra, czyli łachman bądź kobieta lekkich obyczajów. 184 nazwiska.

Pędziwiatr, nazwisko odapelatywne utworzone od dawnej nazwy włóczęgi albo narwańca. 1790 nazwisk.

Kulewski, od czasownika kuleć. Kulawiec to ktoś, kto kuleje. W gwarze kulawka to choroba owiec. 229 nazwisk.

Łuczyk, XV-wieczna postać nazwiska utworzonego od podst. łucz-, jak w imionach Łukasz, Łucja, Łuczan albo wyrazach łuk, łuczyć (rzucać do celu). 755 nazwisk.

Foltyn, Fołtyn notowane w 1485 roku nazwisko pochodzące od łacińskiego imienia Valentinus. 2653 nazwiska.

Kiczor, pochodzenie gwarowe. Kiczor to snopek osadzony na strzesze. 140 nazwisk.

Maćkowiak, od staropolskiej maci, czyli matki. 11701 nazwisk.