Nie znaczy ‘sławny’

Polszczyzna od ręki Pana Literki

Coraz więcej osób posługuje się imiesłowem przymiotnikowym osławiony w błędnym znaczeniu ‘sławny, owiany legendą’. Na przykład przed kilkoma laty na portalu w Szczecinie pl. tak zapraszano wszystkich chętnych na spotkanie z Arturem Andrusem: Odbędzie się tam [czyli w Empiku] promocja najnowszej książki Artura Andrusa „Blog osławiony między niewiastami”, podczas której będzie możliwość bezpośredniego spotkania z tym nie mniej osławionym artystą. Trudno jednoznacznie powiedzieć, co autor i wydawca chcieli wyrazić, wstawiając do tytułu książki wyraz osławiony. Ale ktoś, kto użył w anonsie określenia osławiony artysta, popełnił uchybienie językowe. Osławiony bowiem znaczy ‘mający złą sławę, nie najlepszą reputację’. Artur Andrus z pewno

ścią na taką negatywną ocenę nie zasługuje, jest znanym i lubianym satyrykiem, człowiekiem niezwykle inteligentnym i kulturalnym.

Należało, rzecz jasna, napisać: odbędzie się spotkanie ze słynnym lub znanym, sławnym artystą.

Pamiętajmy więc, że osławiony to nie to samo co sławny (‘mający sławę, rozgłos, słynący z czegoś’). Wprawdzie obydwa wyrazy zawierają rdzeń - sław-, ale ich znaczenie pozostaje przeciwstawne. Za to bardzo zbliżony sens co osławiony ma przymiotnik sławetny.

Imiesłów osławiony trzeba łączyć z nieco przestarzałym dzisiaj czasownikiem osławiać ( osławić) ‘obmawiać, szkalować kogo, zniesławiać’. Istniał też wariant zwrotny osławiać się ( osławić się). Ignacy Krasicki tak pisał w bajce „Kot i kogut”: Kot sprawiedliwy koguta dławił za to, że się czynami zbyt złymi osławił. Dławił znaczyło tu tyle, co ‘dusił’, a osławił się – że ‘okrył się złą sławą’.

PS Macie pytania, napiszcie do mnie ( mlkinsow@angora.com.pl)

Pan Literka