Nie każdy park to Parczyk
Poczet nazwisk polskich
Ciekawi mnie etymologia nazwisk moich przodków: Wrzyszcz, Grzegorzyca i Parczyk. Ustaliłem, że wszyscy co najmniej od połowy XVIII w. mieszkali na Śląsku (Górnym i Opolskim). Dotyczy to także Wrzyszczów, choć wiem, że to nazwisko jest obecnie częściej spotykane na Lubelszczyźnie. W metrykach i innych dokumentach bywało rozmaicie zniekształcane (Wrzyscz, Wrzyszc, a nawet Wrzyscez!). Z kolei nazwisko Parczyk przeważnie zapisywano w dokumentach niemieckich jako Partzek. Przy okazji dziękuję za liczne interesujące informacje i tropy, o jakich dowiedziałem się z prowadzonej przez Pana rubryki. Artur Kowalczyk, Wrocław
Panie Arturze, etymologia nazwiska Wrzyszcz (547 nazwisk w bazie PESEL) jest prosta i wywodzi się, rzecz oczywista, od czasownika wrzeszczeć. Wrzeszczem (wrzyszczem) nazywano także krzykacza albo awanturnika. Pochodzi z tego źródła spora grupa nazwisk odmiennych, używanych współcześnie. Grzegorzyca (366 nazwisk) jest nazwiskiem odimiennym od Grzegorza, używanego na ziemiach polskich od XII wieku. Tu w formie augmentatywnej, czyli zgrubiałej. Parczyk (189 nazwisk) jest natomiast nazwiskiem pośród nich najstarszym, notowanym już w 1398 roku. Pochodzi od zapomnianego już staropolskiego czasownika zwrotnego parkać się, oznaczającego seksualne zachowanie zwierząt. W formie rzeczownikowej park znaczył tyle co smród albo parch, zaś przymiotnik parkotny to cuchnący, smrodliwy). Zgermanizowana forma zapisu z -tz- jest całkowicie naturalna na Śląsku, w Wielkopolsce czy na Pomorzu. Ale istnieje też inny trop etymologiczny, podpowiedziany przez E. Brezę, mianowicie poprzez formę osobową Parcz, powstałą od nazwy Barcz, będącą zdrobnieniem od imienia Bartłomiej.
Skąd się wzięło?
Propola, XVII-wieczne nazwisko powstałe od rzeczownika propa, czyli korek. Import z języka niemieckiego, gdzie rzeczownik Prop, Prope oznaczał korek albo zatyczkę. 13 nazwisk.
Sośnierz, pochodzi od sośni, gwarowej nazwy sosny. 406 nazwisk.
Romanowski, odmiejscowe od wielu miejscowości Romanów i podobnych, to zaś odimienne, od męskiego imienia Roman. 16 869 nazwisk.
Faliszek, odnotowane już w 1329 roku nazwisko powstałe od imion złożonych typu Chwalimir, Chwalisław lub czasownika chwalić. Falacz to inaczej chwalca, chwalipięta. 298 nazwisk.
Kurdej, ma swój rodowód w staropolskiej nazwie krótkiego miecza, kordu. Możliwe też od kordy, sznura, którym opasywali się zakonnicy. 304 nazwiska.
Kotas, pochodzenie niejednoznaczne. Od kota albo gwarowej nazwy prymitywnego łoża zwanego właśnie kotas. 2676 nazwisk.
Nazwisko Denkowski, o którym Pan pisał („Angora” nr 18), mogło pochodzić też od nazwy miejscowej. W powiecie opatowskim w dawnym województwie sandomierskim była wieś Denków. W XVI wieku siedzieli tam Denkowscy herbu Wieniawa. Z poważaniem, Adam Wierciński, Opole