Znakomity Huelle

Dwanaście najnowszych opowiadań Pawła Huellego to literatura bardzo głęboka, poruszająca wiele strun. Nie ma tu dużo dynamiki. Autorowi wystarczy jedno zdarzenie, by umiejętnie, zaskakująco i – trzeba to powiedzieć, bo to wyróżnik jego prozy – pięknie pokazać jego następstwa. Konstrukcja jest następująca: w każdym z opowiadań zdarza się Coś, co uruchamia w bohaterach kolejne procesy, a my się temu przyglądamy. Ważne jest nie tyle to, Co się stało, ile to, co jest Potem. Jakie rzeczy otwierają się w ludziach.

Taka jest historia najbliższej rodziny małej Bernatki, dwunastoletniej dziewczynki, która utonęła w rzece. Podczas tak zwanej „pustej nocy”, czyli tej przed pochowaniem dziecka, patrzymy na jego matkę Reginę, jej siostrę Maryjkę i ojca Franka. Otwiera się, odsłania tyle spraw, że nie wiemy, co z tym zrobić, jak to w sobie pomieścić. Czytanie jest dosłownie bolesne i wyczerpujące. A nad wszystkim – jak zwykle u autora „Weisera Dawidka”, „Ostatniej Wieczerzy” czy „Śpiewaj ogrody” – unoszą się duch i metafizyka. Drugi wymiar ludzkiego życia. A my od wieków, jak mówi w „Dębie” zakonnik od cystersów, astrolog brat Paweł: Patrzymy, a nie widzimy. Słuchamy, a nie słyszymy. Myślimy, a nie rozumiemy. Mówimy, ale nie objaśniamy.

Wszystko dzieje się w małej skali: w pracowni naukowca, sali koncertowej, warsztacie rzemieślnika, w izbie na wsi, na klasztornym dziedzińcu, i – jak mówi jedno z opowiadań – jest to jak gdyby „świat zawieszony na niewidzialnej nitce”. Toczą się różne sprawy, poruszają się ludkowie, a ktoś trzyma tę szklaną bańkę z nami i przygląda się nam, patrzy. A czy czuwa – tego nie wiemy...

Mistrzowska klasa.

AGNIESZKA FREUS PAWEŁ HUELLE. TALITA. Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2020. Cena 44,99 zł.