Proszę wstać! Nauka idzie!

Ponownie oskarżone: e-papierosy

Przedmiot sprawy: Wstępne badania nad wpływem na układ sercowo-naczyniowy e-papierosów i innych produktów do waporyzacji wykazały, że znaczące uszkodzenia płuc u użytkowników e-papierosów spowodowane są elementami grzejnymi ze stopu niklowo-chromowego. Wyniki były spójne, niezależnie od tego, czy do waporyzacji stosowano nikotynę, witaminę E w oleju, czy też tetrahydrokanabinol (THC). Badacze zauważyli, że zmiana elementu grzejnego w urządzeniu ze stalowego na niklowo-chromowy (NC) niemal natychmiast doprowadzała do urazu płuc. Taka zamiana w urządzeniach miała miejsce we wrześniu 2019 roku. To teraz bardzo ważna wiadomość, ponieważ użytkownicy e-papierosów są narażeni na cięższy przebieg zakażenia COVID-19. (AU)

Orzeczenie: Okoliczności łagodzące dla e-papierosów – tylko stal nierdzewna.

Na ratunek: osobom z IBD

Przedmiot sprawy: Naukowcy z University of Texas w Dallas zaprojektowali urządzenie przypominające zegarek na rękę, które wykrywa i określa ilościowo obecność w pocie dwóch biomarkerów związanych z nieswoistym zapaleniem jelit (IBD): interleukiny-1ß i białka C-reaktywnego (CRP). Urządzenie analizuje pot bierny, dzięki czemu użytkownik nie musi angażować się w aktywność fizyczną. Narzędzie to może też poinformować o zaostrzeniu się stanu zapalnego, ale nie pełni jeszcze funkcji diagnostycznej. Uczeni planują wykorzystanie urządzenia do ostrzegania o wzroście poziomu cytokin, które są białkami uwalnianymi przez układ odpornościowy we wczesnych stadiach infekcji wirusowej, w tym COVID-19. (AU)

Orzeczenie: Analiza potu zamiast biopsji – brzmi kusząco.

Zdegradowany: PET

Przedmiot sprawy: Wysiłki brytyjsko-amerykańskich zespołów naukowych przyczyniły się do „przyrządzenia” koktajlu enzymatycznego, który trawi plastik. Odkryty przez nich wcześniej enzym bakteryjny, tzw. PETaza, który rozkłada poli(tereftalen) etylenu (PET), wykorzystywany jest na dużą skalę do produkcji butelek. Naukowcy wyizolowali właśnie kolejny enzym z bakterii zamieszkującej plastikowe śmieci (nazwany MHETazą), który po zmieszaniu z PETazą pozwala na dwukrotnie szybszy rozkład polimeru do jego pojedynczych cząstek budulcowych, zdatnych do recyklingu. Badacze wykorzystujący interdyscyplinarne podejście, łączące biologię strukturalną, biochemię i bioinformatykę, połączyli dwa enzymy, tworząc jeden „superenzym”, którego wydajność wzrosła jeszcze trzykrotnie. (PRJ)

Orzeczenie: Czy plastik przestanie niebawem straszyć?

Na celowniku: poranna kawa

Przedmiot sprawy: Mocna czarna kawa nie jest najlepszym pomysłem, szczególnie przed śniadaniem i po ciężkiej nocy – apelują brytyjscy naukowcy z University of Bath. Po przeprowadzeniu doświadczenia na 30 ochotnikach obydwu płci zauważyli, że kontrola poziomu cukru w krwi jest upośledzona, gdy wypijemy kawę rano na czczo, zwłaszcza po nocy, w której sen był zakłócony. Możemy poprawić ten stan rzeczy, jedząc najpierw śniadanie. Zdaniem naukowców może to przynieść korzyści zdrowotne dla wielu osób, które bez kawy nie wyobrażają sobie rozpoczęcia dnia. (PRJ)

Orzeczenie: Zacznijmy dzień od śniadania.

Na ADHD: sport

Przedmiot sprawy: Dziewczynki w wieku od 6 do 10 lat, które aktywnie i regularnie uczestniczą w zajęciach sportowych w szkole, wykazują mniej symptomów związanych z ADHD (nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji i uwagi) w wieku 12 lat. Co istotne, ten sam efekt nie był obserwowany u chłopców. Uczeni tłumaczą to tym, że chłopcy generalnie są bardziej ruchliwi od dziewczynek, więc objawy ADHD uwidaczniają się szybciej i także szybciej są leczone, dlatego późniejszy efekt sportu nie był u nich tak widoczny. Inne wyjaśnienie jest takie, że chłopcy częściej posyłani są na zajęcia sportowe przez rodziców, dlatego efekt ćwiczeń w szkole mógł pozostać niewidoczny. (ZK)

Orzeczenie: Nie od dziś wiadomo, że ruch to zdrowie.

Wspomaganie: zmian klimatycznych

Przedmiot sprawy: Zapis zmian klimatu na Ziemi, sięgający 66 milionów lat, ujawnia cztery charakterystyczne stany klimatyczne – od „cieplarnianych” po „zlodowacenia” trwające czasem setki milionów lat. W każdym z nich klimat wykazuje rytmiczne zmiany odpowiadające zmianom orbity Ziemi wokół Słońca, co wpływa na ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi. Im więcej energii, tym więcej gazów cieplarnianych w powietrzu i mniejszy zasięg polarnych pokryw lodowych, które mogłyby amortyzować efekt ocieplenia. Taka kombinacja prowadzi do drastycznych zmian klimatu. W świetle tego jeszcze bardziej widać, że obecnie emisja gazów cieplarnianych i inne działania człowieka kierują planetę w stronę cieplarnianych stanów klimatycznych nieobserwowanych od epoki eocenu, która zakończyła się około 34 milionów lat temu. (AU)

Orzeczenie: Naturalne zmiany klimatyczne są na ludzkim turbodopingu.

Pod lupą: DNA ciężko chorych

Przedmiot sprawy: Osoby chore na COVID-19 mogą wykazywać objawy od łagodnych do bardzo ciężkich, co zależy m.in. od wieku i występowania innych chorób. Naukowcy, porównując genomy osób o różnym przebiegu choroby, stwierdzili, że niektórzy pacjenci z ciężkim przebiegiem mają mutacje w kluczowych genach systemu odpornościowego. Ostatnie analizy pokazały związek pomiędzy ciężkim przebiegiem a występowaniem na chromosomie 3 określonych wariantów genetycznych, obejmujących bardzo długi region DNA o sekwencji identycznej jak u neandertalczyka z południa Europy sprzed 60 tysięcy lat. Wariant ten jest nierównomiernie rozprzestrzeniony po świecie. Ma go 50 procent mieszkańców Azji Południowej, podczas gdy w Azji Wschodniej jest niezmiernie rzadki. Nie wiadomo jeszcze, co takiego w tej sekwencji sprawia, że potrzeba użycia mechanicznej wentylacji wzrasta trzykrotnie. (KR)

Orzeczenie: Spuścizna genetyczna po przodkach nie zawsze mile widziana.