Kobieta, która fotografowała wojnę
Gerda Taro była jedną z pionierek fotografii wojennej, uczennicą, a potem partnerką – w zawodzie i w życiu – słynnego fotografika Roberta Capy. Świat usłyszał o nich za sprawą zdjęć z wojny domowej w Hiszpanii. Brawurowych, ryzykanckich, poruszających. Taro, która szybko okazała się bardzo utalentowaną uczennicą, w dodatku taką, która obrała własną drogę w fotografii, na polu walki nie odkładała nawet na chwilę aparatu od twarzy, bo nigdy nie wiadomo, kiedy może wydarzyć się najważniejsze. W 1936 roku partner zrobił jej zdjęcie na froncie, kiedy półsiedząc, zdrzemnęła się. Jest niezwykle wymowne. Taro fotografowała ludzi – żołnierzy i cywilów – w dramatycznych, ale i lirycznych momentach. Jej celem było pokazanie wojny „takiej, jaką jest”, z niehumanitarnymi i humanitarnymi zachowaniami. Przykładem mogą być trzy znane zdjęcia zrobione w podobnym czasie: żołnierza w jednej ręce trzymającego karabin, a drugą głaszczącego ptaka siedzącego na płocie; słynne z parą dwojga młodych zakochanych ochotników republikańskiej milicji, śmiejących się do siebie, patrzących promiennym, zakochanym wzrokiem; i ujęcie z kostnicy zrobione po bombardowaniu Walencji – ofiary, leżące obok siebie starsza i młoda kobieta, mają otwarte, jakby widzące jeszcze oczy. Taro udało się uchwycić moment śmierci... Było to pionierskie zdjęcie – świat nie był przyzwyczajony do tak drastycznych ujęć. Pierwsze dwie fotografie miały pokazać idealizm powodujący tą częścią hiszpańskiego społeczeństwa, która przeciwstawiła się faszyzmowi i tendencjom narodowościowym, trzecia – siłą wyrazu miała obudzić światową opinię publiczną i przerwać bierność państw Europy Zachodniej wobec skutków bratobójczego konfliktu w Hiszpanii.
Biografia Taro, która zginęła zmiażdżona przez czołg w wieku 27 lat, robiąc ujęcia w samochodzie polowym przewożącym rannych, jest próbą całościowego pokazania tej kobiety – zawodowo i prywatnie. Bo prócz tego, że była bezkompromisowa w pracy, budziła też niezwykle żywe uczucia w mężczyznach.
AGNIESZKA FREUS HELENA JANECZEK. FOTOGRAFKA (LA RAGAZZA CON LA LEICA). Przeł. Katarzyna Skórska. Wydawnictwo PRÓSZYŃSKI I S-KA, Warszawa 2021. Cena 42 zł.